Ο Νικόλαος Πλαστήρας, γιος του Χρήστου Πλαστήρα, γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου του 1883 στο Μορφοβούνι της Καρδίτσας. Είχε άλλα τρία αδέρφια τον Γιώργο, τον Βασίλη και την Αγγελική. Ο Ιωάννης Πεπονής, πατέρας του τέως Υπουργού Αναστάσιου Πεπονή γράφει στο βιβλίο του : «Ποιος να φανταζόταν τότε και ποιος να’ βανε με το νου του, πως κείνος ο τόσος δα ανθρωπάκος, που χαλούσε τον κόσμο με τες κλαψιάρικες φωνές του και κλωτσούσε τα ποδαράκια του κι ανακάτευε τα χεράκια του άρρυθμα κι ακανόνιστα μεσ ‘το νερό της κολυμπήθρας, θα γινόταν ύστερα ο ήρως ηρώων, ο θρυλικός Μαύρος Καβαλάρης, ο Αρχηγός της Επαναστάσεως του 1922 , ο Άξιος της πατρίδος, ο σωτήρας της Ελλάδος στα 1944 , το στήριγμα κι η ελπίδα του όλου Ελληνισμού στις κρίσιμες στιγμές των κινδύνων και των κλονισμών της Χώρας;» Ο Νικόλαος Πλαστήρας , γνωστός με την προσωνυμία «Μαύρος Καβαλάρης», κατατάχθηκε στον Ελληνικό Στρατό το 1903 ως Δεκανέας Πεζικού. Έλαβε μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα (1905) και στα αμέσως μετέπειτα χρόνια στίς ζυμώσεις που οδήγησαν στον Στρατιωτικό Σύνδεσμο και στο κίνημα στο Γουδί (1909). Το 1912, μετά την αποφοίτηση του από την Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών, ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός και πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13), όπου διακρίθηκε ιδιαίτερα. Λέγεται ότι αυτός ήταν από τους κυριότερους συντελεστές της Ελληνικής νίκης στον Λαχανά στις 21 Ιουνίου 1913.Αμέσως μετά πήρε μέρος στον Βορειοηπειρωτικό Αγώνα (1914).
Κατά την περίοδο του Διχασμού ακολούθησε τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Υπηρετώντας ως Λοχαγός Πεζικού στην Λευκάδα προσχώρησε στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας (Σεπτέμβριος 1916) και μαζί με άλλους 11 Αξιωματικούς της Μονάδας του κατευθύνθηκε στην Θεσσαλονίκη, από όπου στάλθηκε ως Στρατιωτικός Διοικητής της Χίου, επικεφαλής του 6ου Συντάγματος της Μεραρχίας Αρχιπελάγους, Διακρίθηκε στο Μακεδονικό Μέτωπο, στην μάχη του Σκρα (1918) και προήχθη από Ταγματάρχης σε Αντισυνταγματάρχη «επ’ ανδραγαθία». Το 1916 ο Νικόλαος Πλαστήρας ανέλαβε Διοικητής του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων ( των Καταδρομέων της εποχής εκείνης ) και πολέμησε στην Ουκρανία εναντίον των Μπολσεβίκων.
Η δράση του λαμπρού αυτού Αξιωματικού στην Μικρά Ασία απετέλεσε αντικείμενο μελέτης Ελλήνων και ξένων στρατιωτικών. Ιδιαίτερα διακρίθηκε μετά την κατάρρευση του μετώπου στον Σαγγάριο και την αποσύνθεση του Ελληνικού Στρατού (Αύγ. 1922), όπου κατόρθωσε να οδηγήσει στο Τσεσμέ το Σύνταγμά του απολύτως συνταγμένο, απ’ όπου πέρασε με καράβια στην Χίο. Τον Σεπτέμβριο του 1922 έγινε Επανάσταση στην Χίο και την Μυτιλήνη, στην οποία συμμετείχε ο Πλαστήρας με τους Στυλιανό Γόνατα και Αντιπλοίαρχο Π.Φωκά, η οποία αξίωσε τελεσιγραφικά την έξωση του Βασιλιά Κωνσταντίνου. την παραίτηση της κυβέρνησης Δημ.Γούναρη και την παράδοση κάθε εξουσίας στην Επαναστατική Επιτροπή.
Η Επαναστατική Επιτροπή είχε να αντιμετωπίσει μια από τις δραματικότερες καταστάσεις στην Ιστορία του Νεοελληνικού κράτους. Οι Ένοπλες Δυνάμεις έπρεπε να ανασυνταχθούν για να μην αποβεί η Μικρασιατική Καταστροφή αφετηρία και άλλης συρρίκνωσης του Ελληνισμού. Οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες έπρεπε να βρουν καινούργιες εστίες για να ζήσουν στα νέα όρια του
δοκιμαζόμενου Ελληνικού Κράτους. Έπρεπε η διπλωματία να διασφαλίσει τις εγγυήσεις μιας ειρήνης που θα έκανε δυνατή την ανόρθωση του έθνους μας. Έπρεπε, τέλος, να δοθεί ικανοποίηση στο λαϊκό αίσθημα, που βαθύτερα τραυματισμένο, ζητούσε την τιμωρία των υπαιτίων της Εθνικής συμφοράς.
Ο Νικόλαος Πλαστήρας, ο σπουδαίος αυτός πολεμιστής, ο πατριώτης, ο άνθρωπος, ο εξαίρετος ηγέτης, συγκρότησε τον «Στρατό του Έβρου», δίκασε τους ενόχους, στην περίφημη «δίκη των Έξ», αποκατάστησε τους πρόσφυγες και οδήγησε την πατρίδα στην Πρόοδο.
Στις 2 Ιαν 1924, μετά την διεξαγωγή εκλογών, προσήλθε στην Βουλή και αφού προέβει σε απολογισμό του έργου της Επαναστατικής Επιτροπής κατέθεσε την εξουσία και την ίδια μέρα υπέβαλε την παραίτηση του από τον Στρατό ως Συνταγματάρχης Πεζικού.
Στις 3 Ιουνίου του 1924 με ψήφισμα του της Συνέλευσης απονεμήθηκε στον Πλαστήρα και στον Γόνατα ο βαθμός του Αντιστράτηγου εν αποστρατεία και ο τίτλος του « Άξιου της Πατρίδας». Κατά το χρονικό διάστημα 1924-1933 ο Μαύρος Καβαλάρης δεν μετείχε ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας (Τα πρόσωπα που κυριάρχησαν στην πολιτική σκηνή ήταν ο Θ.Πάγκαλος, Γ. Κονδύλης και Ε.Βενιζέλος).
Στις 6 Μαρτίου του 1933 κήρυξε επαναστατικό κίνημα υπό την ηγεσία του, η κυβέρνηση Βενιζέλου παραιτήθηκε, το κίνημα όμως δεν υποστηρίχθηκε από τον στρατό κι έτσι συγκροτήθηκε αυθημερόν υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον Οθωναίο, την οποία στις 10 Μαρτίου διαδέχτηκε ο Π.Τσαλδάρης.
Ήταν μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα, προς αποφυγή δε αναταραχών και διχασμού, ο Ν.Πλαστήρας, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο να διωχθεί ποινικά, αναχώρησε για τα Δωδεκάνησα και από εκεί στην Βηρυτό και έπειτα στην Γαλλία. Κατά την διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας ο Ν.Πλαστήρας πρωτοστάτησε στην δημιουργία αντιδικτατορικής κίνησης με τον Σοφοκλή Βενιζέλο, Αγαμέμνονα Σλήμαν, Κομνηνό Πυρομάγλου, και Περικλή Αργυρόπουλο, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Η κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, τον βρήκε στην Νίκαια της Γαλλίας και η Γερμανική εισβολή στην πατρίδα μας τον γέμισε οδύνη.
Στις 16 Ιουλίου 1941 έστειλε στον πρεσβευτή Π.Μεταξά μια επιστολή, στην οποία εξέφραζε τις θέσεις του κατά του διεξαχθέντος πολέμου μεμφόμενος εξαιρετικά έντονα τον Βασιλιά Γεώργιο Β’ και ιδιαίτερα τον Εμμανουήλ Τσουδερό, τονίζοντας ότι δεν θα επέτρεπε την επάνοδο τους στην Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να παραχωρήσει στον Πλαστήρα διαβατήριο κι έτσι αναγκάστηκε να στείλει στην Ελλάδα τον άμεσο συνεργάτη του Κομνηνό Πυρομάγλου. προκειμένου με στρατιωτικές και πολιτικές προσωπικότητες να οργανώσει αντιστασιακή οργάνωση. Έτσι δημιουργήθηκε ο ΕΔΕΣ με στρατιωτικό βραχίονα την ΕΟΕΑ (Ένοπλες Ομάδες Εθνικής Αντίστασης) με στρατιωτικό ηγέτη τον Ναπολέοντα.
Μετά την απελευθέρωση (Οκτώβριος 1944), την άφιξη της κυβέρνησης Γ.Παπανδρέου στην Αθήνα και την όξυνση του Δεκεμβριανού κινήματος, ο Νικόλαος Πλαστήρας έφτασε στην πρωτεύουσα και έλαβε μέρος στις συζητήσεις κορυφής για την λύση του δράματος.
Στις 3 Ιανουαρίου 1945, η κυβέρνηση Γ.Παπανδρέου παραιτήθηκε και ο Αντιβασιλεύς Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, ανέθεσε τον σχηματισμό κυβέρνησης στον Ν.Πλαστήρα, με την εντύπωση ότι ήταν ικανός λόγω των σχέσεων του με τα στελέχη του ΕΛΑΣ, της εκτιμήσεως που έτρεφαν γι’αυτόν οι παλιοί πολιτικοί αλλά κυρίως της αγάπης του προσφυγικού στοιχείου της Αθήνας στον «Αρχηγό της Επαναστάσεως του 22», να καταστείλει το κίνημα και να ηρεμήσει τα πράγματα. Έτσι τον Φεβρουάριο του 1945 υπογράφτηκε η Συμφωνία της Βάρκιζας.
Την περίοδο του Συμμοριτοπόλεμου ο Πλαστήρας (εκτός πολιτικής ευρισκόμενος) κατήγγειλε τόσο την Αριστερά όσο και την Κυβερνητική πλευρά για τις μεθοδεύσεις τους, που είχαν οδηγήσει την χώρα σε αδερφοκτόνο πόλεμο. Στις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952 με αντίπαλο τον Στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο, ο Νικόλαος Πλαστήρας κάλεσε την Αριστερά να μην κατέλθει στις εκλογές χωριστά, αυτή απάντησε με το σύνθημα, «Τι Πλαστήρας, Τι Παπάγος», τα συμφέροντα των «διαπλεκομένων» της εποχής και ο Τύπος υποστήριξαν τον Παπάγο και το αποτέλεσμα ήταν ο Πλαστήρας με την ΕΠΕΚ να ηττηθεί κατά κράτος, εκλέγοντας μόνο 31 βουλευτές. Αυτό ήταν και το τέλος της πολιτικής δράσης του μεγάλου Νικόλαου Πλαστήρα, του άγαμου, του ασκητικού, του ερωτευμένου με την Πατρίδα στρατιώτη, ο οποίος πέθανε πάμφτωχος στις 26 Ιουλίου του 1953, υποκύπτοντας στην καρδιοπάθεια και την ημιπληγία, Ο Νικόλαος Πλαστήρας υπήρξε σημαντική στρατιωτική και πολιτική φυσιογνωμία της Πατρίδας μας, σε μια δύσκολη περίοδο της Ιστορία της. Υπήρξε τίμιος, απλός, σιωπηλός, μοναχικός, αγαπητός από τους στρατιώτες και του πολίτες, (κυρίως του πρόσφυγες).
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, όταν του ζητήθηκε να εκφράσει την άποψη του για τον Πλαστήρα, έγραψε μεταξύ άλλων: «Δεν υπάρχει λόγος να ομιλήσω περί των εξαιρετικών στρατιωτικών αρετών του Αρχηγού, τάς οποίας πάντες γνωρίζουν και αναγνωρίζουν, ούτε περί της φλογεράς αυτού φιλοπατρίας και της ιδεώδους αυταπαρνήσεως. Θέλω μόνο να εξάρω την πολιτικότητα την οποίαν επέδειξεν υπό περιστάσεις αίτινες έθηκαν πολλάκις εις τραγικήν δοκιμασίαν την στρατιωτικήν του ψυχήν….
Ο Πλαστήρας δύναται τις να είπη ότι εφώτισε το στερέωμα του Ελληνικού ουρανού δια απλέτου φωτός και ότι απέδωκεν είς το Εθνος την αυτοπεποίθησιν ήτις τόσον επικινδύνως είχε κλονισθή μετά την καταστροφήν της Μικράς Ασίας.Έθνος το οποίον είς κρίσιμους στιγμάς εμφανίζει τοιούτους άνδρας δύναται ν’αποβλέπη μετ’εμπιστοσύνης είς το μέλλον.»
Αντγος ε.α.
Νικόλαος Φωτιάδης
Επίτιμος Υδκτής Δ΄ΣΣ
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Α. Νικόλαος Πλαστήρας. Αρχείο Πηνελόπης Δέλτα 1949-1952.
Β. Νικόλαος Πλαστήρας. Ο άνθρωπος και ο Έλλην, Γιάννη Στρατηγάκη.
Γ. Νικόλαος Πλαστήρας. Τα γεγονότα 1909-1945. Ι.Α. Πεπονής.
Δ. Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων, ΓΕΣ/ΔΙΣ 1992.
