Το Kurban Bayramı (Η Γιορτή της Θυσίας) είναι η μία από τις δύο μεγάλες γιορτές του ισλαμικού κόσμου. Η άλλη είναι το Ramazan Bayramı ή Şeker Bayramı. Ας αναφερθούμε αρχικά στην προέλευση της λέξης kurban. Είναι συνώνυμη της λέξης kurbiyyet (κουρμπιγιέτ) που σημαίνει εγγύτητα ή προσέγγιση. Θα πει πλησιάζω κάτι. Με την θρησκευτική έννοια θα λέγαμε «πλησιάζω τον Allah». Η θυσία γίνεται για να δοξαστεί ο Allah και είναι παράδοση να θυσιάζεται ένα από τα πλάσματα που δημιούργησε ο Θεός.
Η παράδοση της θυσίας υπήρχε στα πολύ παλιά χρόνια και μάλιστα πολύ πριν από τη γέννηση της ισλαμικής θρησκείας. Οι πολύ παλιές θρησκείες της φύσης και εκείνες στη Μεσοποταμία, την Ανατολία, την Αίγυπτο, το Ιράν αλλά και οι Ιουδαίοι, συνήθιζαν να τελούν θρησκευτικές τελετουργίες σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, να θυσιάζουν ζώα και να γιορτάζουν. Ήταν απαράλλαχτη θρησκευτική παράδοση η προσφορά θυσίας προς τους θεούς και τους βασιλιάδες θεούς. Σε ορισμένες τελετές στην Αίγυπτο και την Αθήνα, θυσίαζαν ανθρώπους.
H επιθυμία να φτάσει κανείς κοντά στον Θεό, έχει κάνει τη θυσία μια μορφή προσευχής. Σύμφωνα με τις μονοθεϊστικές θρησκείες, ο Άβελ και ο Κάιν οι γιοι του Αδάμ, ήταν οι πρώτοι που θυσίασαν από ένα ζώο για τον Allah αλλά ο Ύψιστος είχε δεχτεί μόνο το ζώο του Άβελ. Αυτό δείχνει ότι η θυσία ανάγεται στα χρόνια του Αδάμ. Ζώα θυσίαζαν και οι Εβραίοι οι οποίοι είχαν βωμούς στην Ιερουσαλήμ. Ανάλογη παράδοση υπήρχε και στους χριστιανούς.
Ο Προφήτης İbrahim (Αβραάμ) που πιθανολογείται να έχει ζήσει περί το 1900 π.Χ., είναι μια πολύ σημαντική προσωπικότητα στο Ισλάμ όπως και στον Ιουδαϊσμό και τον Χριστιανισμό. Οι Εβραίοι και οι Χριστιανοί τον αποκαλούν πατέρα του έθνους του Ισραήλ μέσω του γιου του İshak (Ισαάκ). Σύμφωνα δε με το Ισλάμ, το έθνος του Ισραήλ προέρχεται από τον γιο του Προφήτη Ισαάκ αλλά και οι Άραβες από το γένος του γιου του İsmail (Ισμαήλ). Τον αποκαλούν πατέρα των Αράβων.
Ο İbrahim σύμφωνα με το Κοράνι, είναι ένας προφήτης. Το όνομά του αναφέρεται σε πολλά εδάφια. Ο Allah τον είχε επιλέξει ως προφήτη πολύ πριν από τις ουράνιες θρησκείες που υπάρχουν σήμερα. Του είχε δώσει μάλιστα το επίθετο Halil που σημαίνει φίλος επειδή ήταν πολύ ειλικρινής. Για πολλά χρόνια ήταν άτεκνος. Μια μέρα ενώ προσευχόταν στον Θεό, του είχε υποσχεθεί να του θυσιάσει το πιο αγαπημένο του πρόσωπο εάν του δώσει έναν γιο και ο Αllah εισάκουσε την προσευχή του. Είχε ονομάσει τον πρώτο του γιο İsmail.
Σύμφωνα με μια άλλη ιστορία, ο προφήτης İbrahim είχε πάρει εντολή στο όνειρό του για να θυσιάσει τον γιο του. Πηγαίνει λοιπόν το παιδί του για να το θυσιάσει κάπου απόμακρα και να του πει αυτό που θα γινόταν. Ο İsmail λέει στον πατέρα του ότι αυτή είναι εντολή του Allah και παραδίδεται αποτελώντας πρότυπο σεβασμού. Ο Θεός όμως του στέλνει με τους αγγέλους ένα κριάρι για να το θυσιάσει. Τότε ο Προφήτης İbrahim έζησε γιορτινή χαρά και ενθουσιασμό. Το Kurban Bayramı άρχισε λοιπόν να γιορτάζεται κατά την εποχή της Μεδίνας (623) ως Sünnet (Σούννα: το σύνολο των λόγων και των πράξεων του Προφήτη Μωάμεθ).
Το δόγμα του Hanefi (Χανεφί) στο Ισλάμ, επιτάσσει θυσία με το αίμα να τρέχει. Ενώ τα δόγματα Şafii (Σαφιί) και Maliki (Μαλικί) το αποκαλούν sünneti müekkede που σημαίνει κατά λέξη δυνατή σούννα και αποτελεί μέρος της παράδοσης.
Η θυσία ζώου στο Ισλάμ, νομιμοποιήθηκε κατά το δεύτερο έτος του Hicret (623) και κρίθηκε αναγκαστικό για τους εύπορους καθότι αναφερόταν στη σούρα Kevser του Ιερού Κορανίου. Θυσία μπορεί να κάνει όποιος είναι μουσουλμάνος, ελεύθερος και πλούσιος και να μην είναι σε ταξίδι. Το μέτρο του πλούτου είναι να έχει κανείς στην ιδιοκτησία του 96 γραμμάρια χρυσό ή 640 γραμμάρια ασήμι. Άκυρη θεωρείται η θυσία όποιου δεν έχει την παραπάνω οικονομική δύναμη.
Το κουρμπάν είναι ένα μέσο κοινωνικής αλληλεγγύης που προσφέρει το Ισλάμ στην ανθρωπότητα. Οι φτωχοί χαμογελούν, τα μίση και τα πάθη ξεχνιούνται και αντικαθιστούνται από τη φιλία και την ειρήνη.
Η θυσία είναι μια υποχρέωση που οφείλουν να εκπληρώσουν οι ευκατάστατοι αλλά δεν είναι ρητός κανόνας (farz). Το Κοράνι λέει: «Προσευχήσου και θυσίασε για τον Θεό σου».
Τα ζώα για θυσία είναι το πρόβατο, το κατσίκι, το μοσχάρι, η αγελάδα και η καμήλα. Δεν θυσιάζονται ζώα όπως κότα, χήνα και γαλοπούλα.
Το Kurban έχει ορισμένους κανόνες και θεμελιώδεις αρχές όπως επίσης και παραδόσεις. Το άτομο που κάνει τη θυσία οφείλει να είναι εκεί ο ίδιος, εκτός αν αφήσει κάποιον να τον εκπροσωπήσει αλλά μόνο σε ειδικές περιστάσεις.
Αλλά το σημαντικότερο είναι η μοιρασιά. Το ζώο της θυσίας χωρίζεται στα τρία. Το ένα προορίζεται για τους φτωχούς, το άλλο για τους συγγενείς και φίλους που δεν θυσίασαν ζώο. Το τρίτο μένει οπωσδήποτε στο σπίτι.
Στις μέρες μας πάντως οι περισσότεροι ούτε καν βλέπουν τη θυσία. Το πληρώνουν και τα λεφτά πηγαίνουν σε κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυμα. Ωστόσο αυτό δημιουργεί αντιπαραθέσεις αφού θεωρείται κάτι σαν δωρεά και λέγεται πως η δωρεά μπορεί να γίνει ανά πάσα στιγμή αλλά η θυσία οφείλει να γίνει στον καιρό της δηλαδή την γιορτή.
Το Kurban Bayramı δεν περιλαμβάνει μόνο τη θυσία των ζώων. Είναι και η επίσκεψη στην Κάαμπα για να μπορέσεις να γίνεις προσκυνητής (hac), να θυσιάζεις ζώα σε θρησκευτικές τελετές και άλλες αξίες. Η γιορτή αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία αφού το ιερό καθήκον του hac πραγματοποιείται τον ίδιο καιρό.
Στην Τουρκία γιορτάζεται με βάση τους κανόνες της ισλαμικής θρησκείας. Όσοι θεωρούνται σε καλή οικονομική κατάσταση πηγαίνουν στη Μέκκα και επισκέπτονται την Κάαμπα για να εκπληρώσουν το καθήκον τους και να θυσιάσουν ζώο. Όσοι δεν μπορούν να πάνε και οι υπόλοιποι πιστοί, μοιράζουν στους φτωχούς που έχουν γύρω τους το κρέας της θυσίας.
Στις μέρες τις γιορτινές, αναδεικνύεται η κοινωνική αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια. Ο κόσμος επισκέπτεται συγγενείς, γείτονες και φίλους και ανταλλάσσει μικρά δώρα. Όλες οι καρδιές χτυπούν για την αγάπη, την ειρήνη και την αδελφοσύνη.
Στους μουσουλμάνους συμπολίτες μας που γιορτάζουν σήμερα ευχόμαστε υγεία ευημερία και χρόνια πολλά…
