Τα κριτήρια που χρησιμοποιούν συνήθως οι άνθρωποι για να διακρίνουν τους συνανθρώπους τους σε καλούς και σε κακούς, σε ευσεβείς και σε αμαρτωλούς, είναι συνήθως εξωτερικά κι έχουν σχέση με εκδηλώσεις και πράξεις που φαίνονται. Τα εσώτερα βάθη όμως της καρδιάς του καθενός γνωρίζει μόνο ο Θεός. Μπορεί οι άνθρωποι να καταδικάζουν κάποιον σαν αμαρτωλό, αλλά μέσα στην ψυχή αυτού μπορεί να συντελείται μια αδιόρατη αλλαγή, μια πάλη που τον οδηγεί στην υπερινίκηση του κακού εαυτού του.
Ένας τέτοιος άνθρωπος, αμαρτωλός κατά την κρίση των πολλών, αλλά που μέσα του συντελέσθηκε μια βαθειά τομή, είναι ο Ζακχαίος του σημερινού Ευαγγελίου. Ήταν αρχιτελώνης και πλούσιος∙ πράγμα που σημαίνει ότι είχε νοικιάσει τους φόρους και δασμούς της περιοχής, και κέρδιζε πολλά χρήματα απομυζώντας το λαό, δεδομένου ότι δεν ήταν καθορισμένο με νόμο το ύψος των φόρων.
Ωστόσο στα αυτιά του Ζακχαίου είχε φτάσει το κήρυγμα του Χριστού πε ρι μετανοίας και βασιλείας του Θεού. Έτσι όταν ο Κύριος βρισκόταν στην Ιεριχώ και επρόκειτο να περάσει από τον κεντρικό δρόμο της, σπεύδει ο Ζακχαίος ανάμεσα στο πλήθος για να τον δει.
Ο Ζακχαίος «εζήτει ιδείν τον Ιησούν τις εις έστι» και μη μπορώντας να ικανοποιήσει την επιθυμία του γιατί ήταν βραχύσωμος σκαρφαλώνει σ ἕνα δένδρο ώστε να μπορεί να βλέπει καλύτερα υπερβαίνοντας κάθε εμπόδιο που θα έθετε η κοινωνική του αξιοπρέπεια.
Ο Ιησούς σταματά μπροστά στον αρχιτελώνη, που είχε ανέβει στην συκομωρέα, και του απευθύνει το λόγο: «Ζακχαίε, κατέβα γρήγορα∙ γιατί σήμερα θα μείνω στο σπίτι σου». Η αντίδρασή του υπήρξε άμεση∙ «έσπευσε να κατεβεί και τον υποδέχτηκε με χαρά».
Η αρχική επιθυμία του Ζακχαίου μεταβάλλεται τώρα σε χαρά για τη συνάντηση με τον Ιησού. Και σε λίγο η χαρά αυτή εκδηλώνεται όχι με λόγια αλλά με μια έμπρακτη μετάνοια: «Ιδού, τη μισή περιουσία μου, Κύριε, τη μοιράζω στους πτωχούς και εάν αδίκησα κανέναν, του επιστρέφω το τετραπλάσιο».
Το μέτρο της αληθινής μετάνοιας φαίνεται από το πόσο είναι πρόθυμος ο άνθρωπος να αποχωριστεί απ’ αυτά που τον κρατούν σφικτά στη γη, είτε αυτά είναι χρήματα, είτε είναι δύναμη και εξουσία, είτε είναι κάποια σχέση και γνωριμία. Μόνο όποιος βρει κάτι καλύτερο απ’ όλα αυτά συνειδητοποιεί τη σχετικότητά τους και τα αποχωρίζεται.
