του Θανάση Μουσόπουλου
Αρχές Οκτωβρίου του ’14 είχαμε την ευκαιρία για μερικές μέρες να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής, να κάνουμε “αλλαγή” όπως λέγαμε όταν ήμουν παιδί. Πήγαμε στο νομό Ευρυτανίας. Είχα πάει παλιότερα, αλλά τώρα ήταν το κάτι άλλο. Για τη φύση που είδαμε και τους ανθρώπους που συναντήσαμε.
Παρόλο που ο καιρός ήταν υγρός και βροχερός, με ομίχλες και ψύχρα, γυρίσαμε πολύ. Και μάλιστα, για να φτάσουμε δεν πήγαμε από την εθνική, πήγαμε από δρόμους άλλους στους νομούς της Θεσσαλίας, και μέσω Καρδίτσας φτάσαμε στο Καρπενήσι.
Είδαμε αυτήν την περιοχή με όλες τις δυσκολίες και τις ομορφιές της.
Στο Κεφαλόβρυσο, λίγα χιλιόμετρα από το Καρπενήσι, βρίσκεται ένα μνημείο για τον Μάρκο Μπότσαρη, η φύση είναι μαγευτική – το υπονοεί και το όνομα. Καθήσαμε για καφέ σε ένα κατάστημα, που το καλοκαίρι πρέπει να είναι μαγευτικό έξω, κάτω από τα δέντρα. Αλλά και μέσα, με το αναμμένο τζάκι και την καλή παρέα είναι όλο θαλπωρή. Στις δύο ώρες που μείναμε, πέρασαν αρκετοί. Κουβεντιάσαμε και με τους ιδιοκτήτες και με τους θαμώνες. Ποικιλία ανθρώπων.
Γνωρίσαμε τον πατέρα Δοσίθεο, ηγούμενο της μονής Παναγίας Τατάρνας, που περίμενε κάποιο ζευγάρι για φαγητό. Ως να έρθουν οι γνωστοί του, είχαμε την ευκαιρία να πούμε λίγα λόγια. Απλότητα και θέρμη τα κύρια χαρακτηριστικά του σεβαστού καλόγερου, που πρέπει να είναι λίγα χρόνια μικρότερός μου. Την ελληνική γλώσσα την έπαιζε στα δάχτυλα. Ζωντανή και διαχρονική. Μου ζήτησε τη διεύθυνσή μας, για να μου στείλει κάποια βιβλία. Πράγματι, όταν γύρισα στην Ξάνθη, παρέλαβα από το ταχυδρομείο βιβλία που ο ίδιος έγραψε.Του απάντησα ευχαριστώντας και του έστειλα δύο δικά μου, που νομίζω θα τον ενδιέφεραν, τη “Βυζαντινή Οικουμένη” και “Αγωνία και Πίστη”. Ακολούθησε και δεύτερη αποστολή βιβλίων.
Στο επόμενο διάστημα, αναζήτησα στο διαδίκτυο στοιχεία για το ονομαστό Μοναστήρι – που είναι δίπλα στην τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών – δεν το προλάβαμε ανοιχτό, φτάσαμε μετά τη δύση του ηλίου. Και από τα βιβλία που μου έστειλε ο πατέρας Δοσίθεος και από τα στοιχεία που βρήκα, κατάλαβα πόσο σημαντικό έργο επιτέλεσε ο ηγούμενός του για την εκ θεμελίων δημιουργία του.
Το τελευταίο εξάμηνο ασχολούμαι με τη λογοτεχνία και τους / τις λογοτέχνες της Κωνσταντινούπολης. Διαβάζω και ψάχνω. Τη Λογοτεχνία της Πόλης τη θεωρώ κομμάτι της Θρακικής Λογοτεχνίας. Έτσι χάρηκα ιδιαίτερα που δύο από τα βιβλία του πατέρα Δοσίθεου αναφέρονται στην Πόλη.
“Θέλω να πιω όλο τον Βόσπορο”, σε πέμπτη έκδοση το 2007, η πρώτη το 1999, με 419 σελίδες, εξαιρετική καλλιτεχνική επιμέλεια, διακόσμηση και σχέδια του δόκιμου μοναχού Σταύρου.
“Μια γοργόνα στον Κεράτιο”, σε τρίτη έκδοση, με 328 σελίδες, σχέδια αναγνώστη Σταύρου Ηλιόπουλου, πλούσιο φωτογραφικό παράρτημα με έγχρωμες δημιουργίες του Νικ. Μαγγίνα.
Ο συγγραφέας μόνος ή με χριστιανούς / χριστιανές της περιοχής του επισκέπτεται εδώ και πολλά χρόνια την Κωνσταντινούπολη και στα βιβλία του περιγράφει πράγματα και θάματα. Γνωρίζουμε την εκκλησιατική ζωή στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στις ενορίες, στα ιδρύματα της Πόλης. Γνωρίζουμε εκκλησιατικούς ταγούς και απλούς πιστούς, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη ως τον τελευταίο πιστό. Ερχόμαστε σε επαφή με τη ζωή, γενικότερα, με την πόλη και τους ανθρώπους της, όλων των εθνοτήτων. Δεν είναι προσκυνηματικά τα ταξίδια αυτά, είναι έσω αποκαλυπτικά, κυρίως μέσα από τις συγκρίσεις ελληνικής και πολίτικης ζωής και πραγματικότητας. Το ίδιο και για το αληθινό νόημα του Ορθόδοξου ήθους. Πέφτουν μύθοι και αποκαθίσταται η αλήθεια. Και μάλιστα με ένα λόγο ζωντνό, ειλικρινή, θα έλεγα χαρούμενο και γελαστό. Η χαρμολύπη παρούσα, μα όχι μιζέρια.
Μιλώντας για τα δύο αυτά βιβλία, επιθυμώ να συγχαρώ το συγγραφέα και να υποδείξω έναν βοηθό και συνοδό σε όσους θέλουν να ταξιδέψουν πραγματικά στη Βασιλεύουσα, που είναι εξάλλου και στη γειτονιά μας. Στη Θράκη την βάζω.
Ελάχιστα μικρά αποσπάσματα από τα δύο βιβλία θα παραθέσω, στη συνέχεια, ως σμικρό δείγμα του μεγάλου ωκεανού των δύο βιβλίων του πατέρα Δοσίθεου. Να σημειώσω ότι η λογοτεχνική χάρη είναι παρούσα σε πολλά σημεία του πλούσιου γραπτού του.
Ω Πόλι, πόλις πόλεων, πασών οφθαλμός, αναφωνεί θρηνώντας ο Νικήτας Χωνιάτης μετά την άλωση του 1204. Ενώ τόσες φορές εάλω η Πόλις, σημειώνει ο συγγραφέας “ουδ’ επί στιγμήν εάλω η πνευματική της ακτινοβολία”.
Πολλοί ρωτάνε, γιατί πάτε στην Πόλη; Υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απαντήσεις. Ο συγγραφέας απαντά : Δεν πάμε σε ξένον τόπο. Σε δικό μας τόπο πάμε. Πάμε στο σπίτι μας, στ’ αδέλφια μας, στη μάνα μας.
Και κάτι περισσότερο : Πάντα πνευματικη πρωτεύουσα και κέντρο αναφοράς πάντων των Ορθοδόξων, Ρωμιών και μη, είναι και υα παραμένει η Κωνσταντινούπολις.
Σε πολλά σημεία φαίνεται η πραγματική και αληθινή ελληνοτουρκική φιλία. Πολύ συγκινητικές οι στιγμές που τραγουδούν το “Από ξένο τόπο κι απ’ αλαργινό”, οι Έλληνες και οι Τούρκοι το ίδιο τραγούδι οκαθένας με τα δικά του λόγια, ελληνικά και τουρκικά.
Θυμόμαστε τη Λωξάντρα της Ιορδανίδου, μια και ανέφερα την ενασχόλησή μου με τη λογοτεχνία της Πόλης. Ο π. Δοσίθεος μας θυμίζει μιά σκηνή όπου η Λωξάντρα λέγει στον Τούρκο Πρόξενο στην Αθήνα :
Μη στενοχωριέσαι γιόκα μου. Τι πειράζει που είσαι Τούρκος; Άνθρωπος να είσαι. Ρωμιός, Τούρκος τι θα πει; Άνθρωπος να είσαι!
Και στα δύο βιβλία, διαβάζουμε πολλά και ενδιαφέροντα για το ήθος της Ορθοδοξίας, το ορθό Τυπικό, το ψάλσιμο και τη λειτουργική, το σεβασμό της παράδοσης. Ο συγγραφέας, αφού ξέρει τα ελλαδικά, μπορεί να κάνει και τις ανάλογες συγκρίσεις, αξιολογήσεις και εκτιμήσεις. Μου έκανε εντύπωση η διάκριση, η διακριτικότητα. Δεν μπαίνει ο ένας στα χωράφια του άλλου. Αν κατάλαβα καλά, δεν υπάρχει σχέση εξουσίας αλλά συνοδικό πνεύμα στις διάφορες εκκλησιαστικές διαδικασίες. Και μιλώ και για το εκκλησίασμα, το ολιγάριθμο.
Σε κάποιο κείμενό του ο π. Δοσίθεος υπογράφει ως :
Ο κατά τινας ‘ρομαντικός’
και κατ’ άλλους ‘ουτοπιστής’
αλλά πάντοτε της Πόλεως ‘μανικός’ εραστής.
Όλα αυτά χαρακτηρίζουν το σεβάσμιο συγγραφέα στο δύο βιβλία που έταξα στον εαυτό μου να παρουσιάσω πρωτοχρονιάτικα. Τα κατάφερα τελικά.
Καλή και δημιουργική χρονιά το 2015 για όλους και όλες. Ένα προσκύνημα στο Βόσπορο και στον Κεράτιο, δώρο στον εαυτό του ο καθένας και η καθεμιά.
Θανάσης Μουσόπουλος
Ξάνθη, Πρωτοχρονιά 2015
