Έχει κυκλοφορήσει από τον Νοέμβριο του 2002, ένα εξαιρετικό βιβλίο μετά από έρευνα, συγγραφή και επιμέλεια της έκδοσης από τον Ανδρέα Κλ. Σοφοκλέους με τίτλο: “Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ”.
Η έκθεση είχε γίνει στην αίθουσα Εκδηλώσεων της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος στην Κύπρο και είχε οργανωτές: το Ινστιτούτο Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας Intercollege, το Γραφείο Τύπου της Ελληνικής Πρεσβείας και την Κυπριακή Εταιρεία Ιστορικών Σπουδών. Χορηγοί : το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και η Σάββας Φιλ. Δρουσιώτης Λτδ.
Πρόκειται για εξαιρετική δουλειά, που παρουσιάζει μέσω του τύπου του νησιού μας το 1922, των πρωτοσέλιδων των εφημερίδων της εποχής ( οι οποίες τότε ήταν εβδομαδιαίες, πλην της εφημερίδας “Ελευθερία” της Λευκωσίας η οποία κυκλοφορούσε 2 φορές την εβδομάδα), την καταστροφή της Σμύρνης και την άφιξη προσφύγων στο νησί μας, το οποίο τότε τελούσε υπό κατοχή- υπό μορφήν αποικίας από την Βρετανία.
Περιλαμβάνει εξαιρετικά ρεπορτάζ, ανταποκρίσεις, άλλες δημοσιεύσεις, διηγήματα, ποιήματα κλπ τα οποία μαρτυρούν το μέγεθος της καταστροφής της Σμύρνης και γενικότερα της καθ’ Ημάς Ανατολής. Δίνει ταυτόχρονα το στίγμα του Έλληνα της Κύπρου, ο οποίος τελώντας ο ίδιος υπό κατοχή, με ισχνές οικονομικές δυνάμεις, (μην ξεχνάμε ότι οι φόροι του Στέμματος ήταν απάνθρωποι), συνέδραμε τα μέγιστα τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, ιδιαίτερα των Ελλήνων, τους οποίους οι Βρετανοί δεν ήθελαν να τους δεχτούν, με αιτιολογία το ότι μπορούν να πάνε στην Ελλάδα και φοβούμενοι προφανώς και την αύξηση του ήδη πλειοψηφούντος ελληνικού στοιχείου στο νησί. Οι έρανοι ήταν καθημερινοί και οι Κύπριοι πλήρωσαν χιλιάδες λίρες στους Άγγλους για να δεχτούν την αποβίβαση στο νησί Ελλήνων της Σμύρνης, αλλά και για την εγκατάσταση των προσφύγων στο νησί.
Απαραίτητος όρος των Άγγλων οι Έλληνες της Κύπρου να πληρώσουν για κάθε πρόσφυγα για να περάσει από το λοιμοκαθαρτήριο και επιπλέον 40 λίρες ως εγγύηση για την συντήρηση κάθε ατόμου για ένα έτος. Παραθέτω σχετικό απόσπασμα από ρεπορτάζ της εφημερίδας “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Λευκωσίας στις 18 Οκτωβρίου 1922, με τον τίτλο “ΑΦΙΞΙΣ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΕΙΣ ΚΥΠΡΟΝ – ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΔΙΑ ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΨΗ ΤΗΝ ΑΠΟΒΙΒΑΣΙΝ”:
‘Το παρελθόν Σάββατον κατέπλευσεν εις Λάρνακα μικρόν Τουρκικόν ατμόπλοιον υπό γαλλικήν σημαίαν φέρον 506 πρόσφυγας εκ Μικράς Ασίας. Εκ τούτων 14 ήσαν Κύπριοι Βρεττανοί υπήκοοι και εις τούτους μόνο αι Αρχαί επέτρεψαν ν’ αποβιβασθώσι. Δια τους λοιπούς η Κυβέρνησις εζήτησεν όπως καταβληθή υπό των εν Κύπρω Ελληνικών κοινοτήτων το ποσόν των 650 λιρών εις μετρητά δια τας δαπάνας της εν τω λοιμοκαθαρτηρίω διαμονής των, επί πλέον δε όπως δι’ έκαστον άτομον καταβληθή εγγύησις 40 λιρών δια την επί εν έτος συντήρησίν των πριν ή επιτρέψη εις αυτούς ν’ αποβιβασθώσιν.
Γενικότερα ο ρόλος των Άγγλων ήταν απαράδεκτος στην Μικρασιατική καταστροφή, το πόσο υπολογίζουν την ανθρώπινη ζωή, εκτός βέβαια από τους δικούς τους, φαίνεται στο διάλογο που έγινε στη Βουλή των Κοινοτήτων μετά, από το τηλεγράφημα του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, προς τον δήμαρχο του Λονδίνου, του οποίου ζητούσε την βοήθεια, για τους πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, να μπορούν να κατεβαίνουν ελεύθερα στην Κύπρο. Αφού αναπτύχθηκε το θέμα ρωτάει ο κ. Οκόννωρ, τον Υφυπουργό των Αποικιών Ο. Κώρ: “Τι θα γίνη δι’ όλους τους άλλους οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να μένωσιν εντός των σκαφών τούτων, και να αποθνήσκωσιν όντες εκτεθειμένοι εις στερήσεις;”, για να απαντήσει ο κ. Ormsby Core: “Φοβούμαι ότι το υλικόν και οι πόροι του προσωπικού της Νήσου επιβαρύνονται εις το ανώτατον σημείον».
Ελπίζω σαν ελληνισμός να μην θρηνήσουμε ξανά νέα θύματα και χαμένες πατρίδες.
Ελένη Χατζηγεωργίου
Εκτοπισθείσα εκ Κάτω Ζώδιας, Κύπρου
