Ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου- Βιστωνίδας- Ισμαρίδας, ενημερώθηκε για το περιστατικό της θανής ψαριών από το απόγευμα της Παρασκευής 18-07-2014 ενώ υπήρχαν αντίστοιχα ενδείξεις φαινομένων συνθηκών ανοξίας από το μεσημέρι της Πέμπτης 17-07-2014. Άμεσα στις 17-07-2014 ενημέρωσε τον συντονιστή του αναδόχου του έργου που υλοποιείται με τίτλο: ««Πρόγραμμα Παρακολούθησης Θαλάσσιων Τύπων Οικοτόπων στην περιοχή του ΕΠΑΜΑΘ (2012-2015)» μέσω του ΕΠΠΕΡΑΑ κ. Σωτήρη Ορφανίδη, Τακτικό Ερευνητή του ΙΝΑΛΕ, ο οποίος βρίσκονταν για δειγματοληψίες πεδίου στην περιοχή, ώστε να προχωρήσει σε μετρήσεις διαλυμένου οξυγόνου στις θέσεις όπου υπήρχαν οι ενδείξεις ανοξίας από την συμπεριφορά των ψαριών. Πραγματοποιήθηκαν σχετικές μετρήσεις, ενώ λήφθηκαν και δείγματα νερού για εξετάσεις στο εργαστήριο του ΙΝΑΛΕ.
Η εκδήλωση του κύριου φαινομένου της μαζικής θανής ψαριών έγινε το βράδυ της Παρασκευής ενώ το μεγαλύτερο μέρος των ψαριών είχαν ανέλθει στην επιφάνεια τις πρωινές ώρες του Σαββάτου 19-07-2014. Ο Αλιευτικός Συνεταιρισμός της Βιστωνίδας, κατόπιν υποδείξεων του Φορέα Διαχείρισης καθ’ όλη την διάρκεια της νύχτας, ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, συνέλεγε δείγματα νερού από το εσοδευτικό στόμιο της λίμνης, τα οποία στην συνέχεια απεστάλησαν στην κα Μαρία Μουστάκα, Καθηγήτρια Βιολογίας ΑΠΘ για τις απαιτούμενες εργαστηριακές αναλύσεις.
Για το θέμα επίσης πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι του Σαββάτου σχετική σύσκεψη των αρμόδιων υπηρεσιών στο λιμενικό ταμείο Πόρτο Λάγος, με πρωτοβουλία του Εκτελεστικού Γραμματέα της ΠΑΜΘ κ. Κώστα Κατσιμίγα , του Αντιπεριφερειάρχη Ξάνθης κ. Φώτη Καραλίδη, καθώς και λοιπών υπηρεσιακών παραγόντων της ΠΕ Ξάνθης και της ΠΑΜΘ και αστυνομικών αρχών.
Εκ μέρους του Φ.Δ παρουσιάστηκαν στις καθ’ ύλην αρμόδιες περιφερειακές και κρατικές υπηρεσίες τα δεδομένα που διέθετε μέχρι τη συγκεκριμένη στιγμή, καθώς και οι ενέργειες στις οποίες είχε προχωρήσει αναφορικά με τα δείγματα νερού που είχε συλλέξει και είχε αποστείλει. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε ότι ως πιθανότερη αιτία διακρίνεται η επικράτηση ανοξικών συνθηκών στο νερό της λίμνης από πλήθος πιθανών παραγόντων, ενώ δεν μπορούσε να αποκλειστεί η παρουσία κάποιας φυτοτοξικής ουσίας. Επίσης τονίστηκε η ανάγκη καθαρισμού τόσο της λίμνης όσο και της περιοχής του λιμανιού από τα νεκρά ψάρια καθώς η παρουσία τους και η διεργασία της αποσύνθεσής τους θα επιδεινώσουν ακόμη περισσότερο τις ανοξικές συνθήκες στη λίμνη.
Από τα μέχρι τώρα δεδομένα που διαθέτει ο ΦΔ, από τις σχετικές αναλύσεις των δειγμάτων νερού, χωρίς ακόμη να έχει ολοκληρωθεί το σύνολο των αναλύσεων, διακρίνεται ότι αναπτύχθηκε στο νερό της λίμνης ένα μοναδικό είδος φυτοπλαγκτού (κυανοβακτήριο που μπορεί να απελευθερώσει τοξίνες) σε πολύ μεγάλη πυκνότητα σε σχέση με το φυσιολογικό (500-1.000 φορές περισσότερο). Η αυξημένη παρουσία του συγκεκριμένου είδους, οδήγησε στην αύξηση της αλκαλικότητας (pH) και τη μείωση του διαθέσιμου οξυγόνου στο νερό κατά την διάρκεια της νύχτας. Η μικρή ποσότητα διαθέσιμου οξυγόνου, οδήγησε στην νέκρωση του φυτοπλαγκτού (σε αυτό οφείλεται το καφέ χρώμα του νερού) με αποτέλεσμα, με την αποσύνθεση αυτής της οργανικής ύλης να προσληφθεί ακόμη περισσότερο οξυγόνο από το νερό της λίμνης, επιδεινώνοντας τις συνθήκες ανοξίας και προκαλώντας την θανή των ψαριών. Απομένει να διερευνηθεί κατά πόσο το συγκεκριμένο είδος κυανοβακτήριου έχει απελευθερώσει τοξίνες που συνέβαλλαν στην θανή των ψαριών. Για το λόγο αυτό, σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας ΑΠΘ, θα σταλούν δείγματα νερού στο ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ, έτσι ώστε να εξακριβωθεί αν και ποιες τοξίνες απελευθερώθηκαν στο υδάτινο σύστημα. Δείγματα νεκρών ψαριών έχουν επίσης σταλεί από την Κτηνιατρική Υπηρεσία για τη διερεύνηση άλλων πιθανών παραγόντων που συνέβαλλαν στην θανή (πχ. φυτοφάρμακα, κλπ).
Η ραγδαία άνθηση (algae bloom) του συγκεκριμένου είδους κυανοβακτήριου στη λίμνη πιθανότατα οφείλεται στην αύξηση των θρεπτικών στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί στην λίμνη το τελευταίο χρονικό διάστημα, από τις έντονες βροχοπτώσεις των προηγούμενων εβδομάδων, οι οποίες λόγω της περιόδου που συνέβησαν αλλά και της έντασής τους, μετέφεραν θρεπτικά στοιχεία και λιπάσματα από τις αγροτικές εκτάσεις περιμετρικά της λίμνης, αλλά και από ολόκληρη την λεκάνη απορροής της, στη λίμνη. Στο φαινόμενο συνέβαλλε ο εγκιβωτισμός των ποταμών που εκβάλουν στην λίμνη, οι οποίοι αποτελούν ευθυγραμμισμένα ρέματα που μεταφέρουν με πολύ μεγάλη ταχύτητα τα φερτά υλικά και τα θρεπτικά συστατικά στην λίμνη. Στη φυσική τους μορφή οι ποταμοί έχουν μαιανδρισμούς και ένα πολύ μεγάλο μέρος των φερτών αυτών υλικών συγκρατούνται στο πεδινό τμήμα και δεν επιβαρύνουν τη λίμνη.
