«Όταν σφίγγουν το χέρι ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο η ζωή τραβάει την ανηφόρα»
Οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου και η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη ήρθαν στο μυαλό μου σήμερα, παραμονή της επετείου της 11ης Ιουνίου 2013. Δεν μπορώ να προσπεράσω το γεγονός ούτε να ξεχάσω τη σημασία του. Στην ανάμνησή του ξαναφέρνω στην επιφάνεια τα αποσπάσματα ενός κειμένου μου σχετικού, που δημοσιεύθηκε πέρσι. Πόσα χρόνια θα χρειαστεί να το ξαναφέρνω στην επιφάνεια;
To χθες, το σήμερα και το αύριο του πολιτισμού στην ΕΡΤ
Η ΤΕΧΝΗ ΔΙΩΧΝΕΙ ΤΟ… «ΜΑΥΡΟ»
ΣΤΟΝ κήπο της ΕΡΑ Κομοτηνής, Τρίτη 2 Ιουλίου 2013
Στις 11 Ιουνίου είπα- τρομαγμένος και αποσβολωμένος- πώς μου θυμίζει εκείνη η βραδιά το «Εδώ Πολυτεχνείο…», που δεν περίμενα να επαναληφθεί, κατά έναν τραγικό τρόπο- καινούριο βέβαια.
Στο διάστημα που ακολούθησε δημοσιοποίησα στα κοινωνικά δίκτυα κάποια σχόλια. Παραθέτω δύο, χρήσιμα για τη σημερινή συνάντησή μας.
«Έχω την αίσθηση ότι κάθε μέρα μας πετούν μια ‘πεπονόφλουδα’, με σκοπό να μην προσέξουμε – να ξεχάσουμε αυτό που είναι η ουσία. Και η ουσία είναι η μεταβολή της κακής ‘πραγματικότητας’, η διαγραφή των αποτελεσμάτων και κυρίως η ανατροπή των αιτιών που οδηγούν στην κακή πραγματικότητα. Ξοδεύουμε δυνάμεις και σκέψεις για την επιφάνεια και όχι για το βάθος των προβλημάτων».
Και μια δεύτερη δημοσίευση:
«Σήμερα σκέφτομαι δύο πράγματα, που δικαιολογούν μια μικρή χαρά.
Το πρώτο είναι ότι λέμε για τη βαρβαρότητα στο κλείσιμο της ΕΡΤ, αλλά συνάμα λέμε ότι θέλουμε μια υγιή δημόσια ραδιοτηλεόραση, πραγματικό φορέα ενημέρωσης, πολιτισμού και ψυχαγωγίας – χωρίς δεσμεύσεις και εξαρτήσεις. Οι απλοί εργαζόμενοι της ΕΡΤ πρέπει πρώτοι αυτοί να εξασφαλιστούν.
Το δεύτερο που σκέπτομαι είναι ότι στους ‘Ζοφερούς καιρούς’ που ζούμε έγινε κατανοητό ότι πάνω από όλα είναι η ‘συνάντηση ανθρώπων’.
Μικρά μικρά βήματα, αλλά πάντως προς τα μπροστά».
Μεγάλωσα με το ραδιόφωνο, το σταθμό της Κομοτηνής και όχι μόνο. Εδώ και τριάντα χρόνια έχω στενότερους δεσμούς με το ραδιόφωνο όλης της Θράκης. Μετά το 1981, όταν ανέλαβε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης τους περιφερειακούς σταθμούς, μαζί με το Στέφανο Ιωαννίδη είχα την τύχη να συζητήσω εκτενώς με τον Καμπανέλλη πώς ονειρευόμουν το πρόγραμμα και την οργάνωση του ραδιοφώνου. Από τότε πίστευα ότι ο Σταθμός της Κομοτηνής οφείλει να γίνει Σταθμός ολόκληρης της Θράκης.
Δάσκαλοί μου είναι η Κατίνα Βέικου Σεραμέτη και ο Στέφανος Ιωαννίδης, και οι δυο τους συνεργάστηκαν στη δεκαετία του ’60 με το ραδιόφωνο της Κομοτηνής σε θέματα λαογραφίας, ιστορίας και πολιτισμού. Οι ομιλίες τους συχνά αργότερα δημοσιεύτηκαν στα «Θρακικά Χρονικά» ή σε βιβλία τους. Το ραδιόφωνο στηρίζοντας λογοτέχνες, πνευματικούς ανθρώπους και πολιτιστικούς φορείς, έπαιξε σημαντικό ρόλο πνευματικής ανάτασης και στήριξης της Θράκης. Όμως και κεντρικά, ο Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου και ο Παντελής Καβακόπουλος συντέλεσαν στην καταγραφή θρακιώτικης δημοτικής μουσικής και τραγουδιών, τα οποία αποθησαυρίστηκαν σε σχετικούς τόμους και συγγράμματα.
Από το 1984 προσωπικά συνεργάστηκα με το ραδιόφωνο της Κομοτηνής, παράγοντας εκπομπές (όπως μια σειρά για τον Κώστα Βάρναλη) που επίσης στη συνέχεια αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για άρθρα και βιβλία μου. Να θυμηθώ όμως από την τότε εμπειρία μου, μια πολύ εξαντλητική διαδικασία. Έπρεπε να γράφω στη γραφομηχανή τα κείμενα των τεσσάρων εκπομπών του κάθε μήνα, στέλνονταν στα κεντρικά, εγκρίνονταν, και μετά γινόταν η ηχογράφηση χωριστά ο λόγος, χωριστά η μουσική. Ας ομολογήσω μια αμαρτία μου- πολλές φορές άλλα έγραφα στο εγκεκριμένο κείμενο και άλλα διάβαζα. Όχι σπουδαίες αλλαγές, απλώς πίστευα και πιστεύω σε μια πιο ζωντανή ραδιοφωνική επικοινωνία.
Θεωρώ απαραίτητο να σημειώσω, πράγμα που έγινε πιο φανερό μετά το «μαύρο» της ΕΡΤ, ότι από τα δημόσια μέσα προβαλλόταν η εκκλησία και η εκκλησιαστική μουσική και τέχνη, ο γνήσιος αθλητισμός, η ομογένεια όπου γης- το οικουμενικό ελληνικό πνεύμα κόντρα στην οικονομική παγκοσμιοποίηση. Και βέβαια η ομογένεια όπου γης έμεινε πλέον χωρίς τη φωνή της Ελλάδας. Και εδώ στη Θράκη, ο δημόσιο ραδιόφωνο έδινε φωνή στη μειονότητα.
Το Θέατρο στο Ραδιόφωνο και στην Τηλεόραση ήταν και είναι, με τα cd και dvd που τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησαν, μαζί με τη μουσική και την άλλη τέχνη, ήταν μια παλλαϊκή πολιτιστική συμβολή.
Τι έγινε μετά την ελεύθερη Ραδιοφωνία + Τηλεόραση; Συχνά ασυδοσία και απόλυτη επιδίωξη του κέρδους. Όσοι αγαπούσαν το ραδιόφωνο, είχαν όνειρα για ένα πραγματικά ελεύθερο μέσο καλλιέργειας και επικοινωνίας. Αυτό επιχειρήσαμε εκείνα τα ωραία χρόνια στο ραδιόφωνο της ΦΕΞ, το Ράδιο Ξάνθη, και αργότερα στο Δημοτικό Ραδιόφωνο, στην Όμορφη Πόλη. Με αρκετή επιτυχία, οφείλω να παραδεχτώ.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο μεταίχμιο και τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο. Ιδιαίτερα τα μέσα ενημέρωσης στην περιφέρεια και ιδιαίτερα στην περιφέρειά μας οφείλουν να είναι γενικότερο στήριγμα και μοχλός ανάπτυξης και πολιτισμού.
Ολοκληρώνοντας, τονίζω ότι δεν είναι τυχαίο λάθος το κλείσιμο της ΕΡΤ, είναι εσκεμμένη πολιτική επιλογή. Βρισκόμαστε σε ένα μεταίχμιο – μια μεταβατική εποχή, όπου στην προσδοκώμενη και αναγκαία άμεση, συμμετοχική και δημιουργική δημοκρατία, αντιπαρατίθεται το κέρδος και μόνο αυτό στα χέρια λίγων. Είναι καιρός να επιλέξουμε και να παλέψουμε στην όχθη που μας ανήκει, στην όχθη που μας αξίζει. Το υπόσχομαι στα παιδιά μου, στα παιδιά όλου του κόσμου.
Θανάσης Μουσόπουλος
Συγγραφέας- Ποιητής
