Η «Ιερά Πόλις» του Μεσολογγίου είναι μία από τις Ελληνικές πόλεις που έγραψαν σελίδες δόξας κατά την Επανάσταση του 21’. Όμοιες πόλεις με προσφορά στον αγώνα και αμέτρητες θυσίες παλικαριών τους ήταν και η Τρίπολη, η Γραβιά, η Άρτα , η Καλαμάτα, τα Σάλωνα (Άμφισσα), η Χίος, τα Ψαρά αλλά και το Δραγατσάνι (όπου ο «Ιερός Λόχος» του Αλ. Υψηλάντη αναμετρήθηκε με τετραπλάσιους σε αριθμό Τούρκους) και άλλες πόλεις, η καθεμιά με την Ιστορία της και την προσφορά της στον κοινό αγώνα για την Ελευθερία.
Το Μεσολόγγι όμως έχει ξεχωριστή θέση στην Ιστορία και σήμερα ακόμη ο επισκέπτης βλέποντας τα “τείχη’’, την τάφρο, το πάρκο με τους ανδριάντες των ηρώων του 21 ‘αναλογιζόμενος ότι στα ιερά εκείνα χώματα έζησαν και πολέμησαν σι ένδοξοι Μάρκος Και Νότης Μποτσαρης, ο Αθανάσιος Ραζηκότσικας, ο Λόρδος Βύρων, ο πρόκριτος Χρήστος Καψάλης, αισθάνεται ρίγη συγκινήσεως και Εθνική υπερηφάνεια.
Η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου έγινε από τους Τούρκους του Ομέρ Βρυώνη και του Κιουταχή το 1822, με σκοπό να εξουδετερωθεί το σημαντικότερο επαναστατικό κέντρο της Δυτικής Ελλάδος, όπου ήδη είχε σχηματισθεί Γερουσία και οι σοβαρές επαναστατικές δυνάμεις με άξιους οπλαρχηγούς αλλά με την βοήθεια στολίσκου από την Ύδρα στις 8 Νοεμβρίου 1822 οι ναυτικοί μας διέσπασαν τον αποκλεισμό και ενίσχυσαν τους αμυνόμενους Μεσολογγίτες.
Στις 31 Δεκεμβρίου οι Τούρκοι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους στο πολιορκούμενο Μεσολόγγι και αποτραβήχτηκαν στην Πρέβεζα.
Στα τέλη του 1925 ο Ιμπραήμ με 15.000 Αιγυπτίους ξανάρχεται στο Μεσολόγγι, ο Χοσρέφ με το στόλο του αποκλείει την πόλη από την θάλασσα και οι κανονιοβολισμοί με το πυροβολικό των Τούρκων κάνουν την ζωή των Ελλήνων μαχητών δύσκολη.
Στις 15 Φεβρουαρίου του 1826 ενεργούν δύο εφόδους δίχως όμως επιτυχία. Οι Τούρκοι κυρίευσαν το Βασιλάδι, προσπάθησαν να πιάσουν την Κλείσοβα και αποφάσισαν να εξαντλήσουν τους πολιορκημένους Μεσολογγίτες με αποκοπή όλων των οδών επικοινωνίας και εφοδιασμού.
Ο Μιαούλης με τον στόλο του δεν κατόρθωσε να λύσει τον αποκλεισμό από την Θάλασσα για να ανεφοδιάσει τους μαχητές και τους άμαχους, οι οποίοι αναγκάσθηκαν να τρώνε σκυλιά, γάτες και ποντίκια για να αντιμετωπίσουν την πείνα.
Οι φοβερές όμως συνθήκες της ζωής των κατοίκων (αρρώστιες, ελλείψεις τροφίμων) δημιούργησαν απελπιστική κατάσταση μεταξύ των πολιορκημένων, οι οποίοι μη βλέποντας άλλη λύση αποφάσισαν την Έξοδο.
Την νύχτα 10 προς 11 Απριλίου του 1826, μεσάνυχτα της Κυριακής των Βαϊων κι’ ενώ η πόλη βομβαρδιζόταν από ξηρά και θάλασσα, οι πολιορκημένοι οργάνωσαν τις δυνάμεις τους σε τρία σώματα, με Αρχηγούς τον Νότη Μπότσαρη, τον Δημήτριο Μακρή και τον Κίτσο Τζαβέλα. Στο μέσο τοποθέτησαν τα γυναικόπαιδα για ασφάλεια. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης ανέλαβε να επιτεθεί από τις πλαγιές του Ζυγού, ώστε να αιφνιδιάσει του πολιορκητές. Από την άλλη μεριά ο Ιμπραήμ, δυστυχώς, πληροφορήθηκε τα σχέδια των πολιορκημένων και έλαβε τα μέτρα του.
Όταν λοιπόν άρχισε η έξοδος των Μεσολογγιτών και η μεγάλη μάζα των πολιορκημένων όρμησε ην νύχτα με Αρχηγό τον Θανάση Ραζηκότσικα, σι άνδρες του Ιμπραήμ και του Κιουταχή ήταν προετοιμασμένοι και οι ντάπιες που είχαν ορισθεί για περάσματα των Μεσολογγιτών είχαν κλεισθεί. Και ενώ η φρουρά αγωνιζόταν να ανοίγει δρόμο μέσα από το εχθρικό στρατόπεδο ακούσθηκε η κραυγή ‘’πίσω’’!!! Ο άνισος αγώνας, μέσα στην νύχτα και την αναταραχή που προκάλεσε ο αιφνιδιασμός του Ιμπραήμ, ήταν καταστρεπτικός για τους ‘Έλληνες,. Άλλοι έτρεχαν χωρίς τάξη προς τα εμπρός και άλλοι προς τα πίσω.
Οι πρωτοπόροι του σώματος της εξόδου προχώρησαν μέσα από τις Τουρκικές γραμμές και κατόρθωσαν να διαφύγουν αποδεκατισμένοι προς τις πλαγιές του Ζυγού Και από εκεί στην Άμφισσα.
Μεταξύ αυτών που διέφυγαν (1300 περίπου μαχητές και εκατό γυναικόπαιδα), ήταν ο Νότης Μπότσαρης, ο Δημήτριος Μακρής, ο Κίτσος Τζαβέλας, ο Χρήστος Φωτομάρας.
Στο πλήθος που γύρισε πίσω και σφάχηκε από τους Τούρκους ήταν και ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ, ο Ιάκωβος Μάγερ, ο Μιχαήλ Κοκκίνης και όσοι σκοτώθηκαν μαζί με τον Χρήστο Καψάλη στις ανατινάξεις των μπαρουταποθηκών.
Η έξοδος του Μεσολογγίου προκάλεσε ευνοϊκή επίδραση στην εξέλιξη του αγώνα μας. Εξύψωσε το ηθικά των μαχητών και δημιούργησε συμπάθειες στο εξωτερικό όπου έγιναν πολλές διαδηλώσεις φιλελλήνων εναντίον των Ευρωπαίων ηγεμόνων που εγκατέλειψαν του Έλληνες Επαναστάτες.
Το ηρωικό Μεσολόγγι έμεινε στα χέρια του Τούρκου κατακτητή τρία χρόνια, μέχρι τις 2 Μαΐου του 1829.
Μαθαίνοντας ο μεγάλος Γάλλος ζωγράφος Ντελακρουά την είδηση της Εξόδου του Μεσολογγίου, αναπαράστησε το ηρωικό συμβάν, ζωγραφίζοντας την Ελλάδα να περπατά λυπημένη επάνω στα ερείπια ης «Ιεράς Πόλεως».
Ακόμη και σήμερα, η Έξοδος του Μεσολογγίου, (χωρίς να υποτιμάται η σημασία των άλλων πόλεων και μαχών), αποτελεί το σύμβολο του 21’, δείχνει την ηρωική αντίσταση του ‘Έλληνα απέναντι στον βάρβαρο πολιορκητή και στους ξένους μελετητές της Ιστορίας μας προκαλεί ένα αίσθημα θαυμασμού.
Αιωνία σας η μνήμη άξια τέκνα της Πατρίδος.
Αντγος ε.α.
Νικόλαος Φωτιάδης
Επίτιμος Δητής Δ’Σ.Σ
*Συνιστώ στους νεότερους να διαβάσουν τον «Ύμνο εις την Ελευθερία» τον Εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού και τό «Απομνημονεύματα» τον Στρατηγού Ιωάννη Μακρυγιάννη, για να αντιληφθούν τα σφάλματα και τις ανδραγαθίες των γιγάντων του 1821 ώστε να βγάλουν τα συμπεράσματά τους για το πώς κατέκτησε ο Έλληνας ‘’ραγιάς’’ την Ελευθερία του.
