Omnia serviliter pro dominatione
Αθανάσιος Τσακνάκης
Καθηγητής Ξένων Γλωσσών – Συγγραφέας
Τρεις δύνανται να είναι οι τρόποι συμπεριφοράς μίας σύγχρονης αιρετής εξουσίας προς έναν λαό: ο αυταρχικός, ο δημοκρατικός και ο δουλοπρεπής. Ο πρώτος προϋποθέτει έναν λαό αμαθή και δειλό, δηλαδή δουλοπρεπή, ο δεύτερος αρμόζει σε έναν λαό μορφωμένο και δυναμικό, δηλαδή δημοκρατικό, ενώ ο τρίτος χρησιμοποιείται έναντι ενός λαού άξεστου και βίαιου, δηλαδή αυταρχικού. Ο αυταρχισμός και η δουλοπρέπεια, βέβαια, αποτελούν επικίνδυνες αποκλείσεις από την μέση οδό, την καλούμενη «χρυσή τομή», επειδή και οι δύο απορρίπτουν την λογική και επιβάλλουν τα ζωώδη ένστικτα. Η γνήσια δημοκρατικότητα, όμως, επειδή ακριβώς στηρίζεται στην μόρφωση και στον δυναμισμό, διαφυλάσσει τον ανθρωπισμό των κοινωνιών.
Σε περιόδους βαθειάς πολιτισμικής παρακμής, όταν η Παιδεία και η Παρρησία τελούν υπό άμεσο και ανηλεή διωγμό, δεδομένο που αντικατοπτρίζεται εμφανώς και στις πολιτικές επιλογές ενός λαού, το δημοκρατικό τμήμα τού ίδιου λαού περιορίζεται ανησυχητικά, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται το δουλοπρεπές και το αυταρχικό, τα οποία συνήθως συνυπάρχουν, το ένα ως βδελυρό συμπλήρωμα τού άλλου. Υπό αυτές τις συνθήκες, η εκάστοτε αιρετή εξουσία συμπεριφέρεται με διαφορετικό τρόπο έναντι κάθε λαϊκού τμήματος. Αγνοεί, λοιπόν, το συρρικνωμένο δημοκρατικό τμήμα, αφού αναγνωρίζει ότι η ίδια δεν αποτελεί πολιτική επιλογή του, καταπιέζει και ποδοπατεί το δουλοπρεπές, ώστε να το χειραγωγεί ευκολότερα, ενώ κολακεύει και καλοπιάνει το αυταρχικό, προκειμένου να παραμείνει στην θέση της.
Μέσα σε ένα τέτοιου είδους νοσηρό πολιτικό περιβάλλον, η δουλοπρέπεια τής αιρετής εξουσίας έναντι τού αυταρχικού τμήματος δύναται να καταστεί ιδιαιτέρως επιζήμια γιά το μέλλον τής κοινωνίας όταν ξένες δυνάμεις κατορθώσουν να προσεταιριστούν αυτό ακριβώς το τμήμα. Τότε, η δουλοπρεπής συμπεριφορά επεκτείνεται και έναντι αυτών των ξένων δυνάμεων, οπότε η εξουσία παραδίδεται σταδιακά σε ξένα χέρια. Σε εθνικό επίπεδο, αυτή η συμπεριφορά ισοδυναμεί με εκχώρηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων τού λαού σε εχθρικά έθνη, άρα παρατηρείται το φαινόμενο τής γενικής εθνικής υποδούλωσης.
Εάν η προαναφερόμενη προοπτική δεν γεννά καμία ανησυχία στον λαό που θα την υποστεί, τότε αυτός είναι άξιος των επιλογών του. Εάν, όμως, μία ενδεχόμενη εθνική υποδούλωση δεν συνάδει με την ιδιοσυγκρασία, τις ιστορικές καταβολές και τις πολιτισμικές παρακαταθήκες τού ίδιου λαού, τότε το δημοκρατικό τμήμα του, όσο περιορισμένο ή αποδυναμωμένο και αν είναι ή αισθάνεται, έχει το ιερό και απαραβίαστο χρέος, με όπλο την Παιδεία και την Παρρησία του, να αφυπνίσει το αντίστοιχο δουλοπρεπές, ώστε από κοινού να αντιδράσουν δυναμικά έναντι των επερχόμενων συμφορών. Τελικά, η δουλοπρέπεια, καίτοι εμφανίζεται ως σωσίβιο ορισμένων αιρετών εξουσιών, αποβαίνει σχεδόν πάντοτε καταστροφική για τις ίδιες.
