Γράφει ο Νίκος Φωτιάδης
Τα ξημερώματα της 1 ης Απριλίου 1955 (ημέρα Παρασκευή) η Λευκωσία καθώς και άλλες πόλεις της Κύπρου ξύπνησαν από ισχυρές εκρήξεις βομβών και αυτοσχέδιων μηχανισμών που τοποθετήθηκαν από αγωνιστές της ΕΟΚΑ σε κατοχικές εγκαταστάσεις και Αγγλικά Κυβερνητικά κτίρια.
Εκείνη τη νύχτα ο Γρηγόρης Αυξεντίου χτύπησε με τα παλικάρια του τις Αγγλικές βάσεις στη Δεκέλεια με αποστολή να προκαλέσει διακοπή ρεύματος και συσκότιση σε όλο το νησί. Ένα μέλος της ομάδας του ο Μόδεστος Παντελής από το Λιοπέτρι ήταν ο πρώτος νεκρός της ΕΟΚΑ. Σκοτώθηκε από ηλεκτροπληξία ενώ επιχειρούσε να καταστρέψει ηλεκτροφόρα καλώδια.
Ο Μάρκος Δράκος με την ομάδα του «Αστραπή» ανατινάζει τμήμα του Ραδιοφωνικού ιδρύματος ενώ ταυτόχρονα ανατινάσσονται κτίρια της Αρχιγραμματείας (κεντρικά κυβερνητικά γραφεία), Αστυνομικοί Σταθμοί κ.α.
Ομοίως, εκρήξεις αναστατώνουν την Αμμόχωστο, τη Λεμεσό και τη Λάρνακα. Με την αυγή της 1 ης Απριλίου κυκλοφορεί η πρώτη προκήρυξη του Αρχηγού της ΕΟΚΑ, Διγενή που τελειώνει με τη φράση: «Εμπρός όλοι μαζί για τη λευτεριά της Κύπρου μας».
Έτσι άρχισε ο τιτάνιος απελευθερωτικός αγώνας, της ΕΟΚΑ, ο οποίος προκάλεσε κατάπληξη στις Αγγλικές δυνάμεις κατοχής και κίνησε το θαυμασμό των ελεύθερων ανθρώπων όλου του κόσμου.
Ο Άγγλος κυβερνήτης Ρ. Αρμιτέιτζ θέσπισε νόμο στις 15 Ιουλίου 1955 για συλλήψεις και προσωποκρατήσεις χωρίς δίκη και δημιούργησε κρατητήρια στη Λευκωσία, στο Κάστρο της Κερύνειας στην Κοκκινοτριμιθιά, στην Πύλο, στο Πολέμι, όπου φυλακίστηκαν κατά περιόδους άνω των 3ΟΟΟ Κυπρίων.
Αργότερα ο σκληροτράχηλος Στρατάρχης Χάρτιγκ αποφάσισε ριζική αλλαγή των μέτρων εναντίον της ΕΟΚΑ με σκοπό να συντρίψει τους Κύπριους αγωνιστές δια πυρός και σιδήρου.
27 Σεπτεμβρίου 1955. Ο Ανδρέας Γεωργίου, 16 χρόνων, σκοτώθηκε από Άγγλους στη Λεμεσό.
15 Δεκεμβρίου 1955. Ο Χαράλαμπος Μούσκος, 27 ετών σε μάχη κοντά στους Σόλους, κατά τη διάρκεια ενέδρας.
7 Φεβρουαρίου 1956. Ο μαθητής Γυμνασίου Πετράκης Γιάλλου, 18 ετών από το Ριζοκάρπασο έπεσε από σφαίρα Άγγλου στρατιώτη στα Βαρώσια ενώ προηγείτο ως σημαιοφόρος σε παρέλαση διαμαρτυρίας.
2 Ιουλίου 1956. Ο 16χρονος μαθητής Ανδρέας Παρασκευάς πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε από Άγγλο στην Κώμα Γιαλού.
18 Ιανουαρίου 1957. Ο Μάρκος Δράκος, 28 ετών έπεσε μαχόμενος στην περιοχή Ευρύχου.
3 Μαρτίου 1957. Ο ήρωας Γρηγόρης Αυξεντίου 28 ετών εκ Λύσης σε μάχη κοντά στη μονή Μαχαιρά κάηκε όταν οι Άγγλοι ανακάλυψαν το κρησφύγετό του και έριξαν βενζίνη και εμπρηστικές χειροβομβίδες.
7 Ιουνίου 1958. Ο Κωστάκης Χριστοδούλου 18 ετών σκοτώνεται από Τούρκους στη Λευκωσία.
14 Σεπτεμβρίου 1958. Σκοτώνεται ο Χαράλαμπος Καλαϊτζής, 40 χρόνων και πατέρας 7 παιδιών στον Κάθηκα Πάφου.
5 Οκτωβρίου 1958. Σκοτώνεται ο Νίκος Ευαγόρου, 17 ετών, κατά τη διάρκεια μάχης στη Φασούλα.
19 Νοεμβρίου 1958. Σε μάχη στο Κάτω Δίκωμο έπεσε μαχόμενος ο «Σταυραετός του Πενταδάκτυλου» Κυριάκος Μάτσης, 32 χρόνων. Αμέτρητα παλικάρια έδωσαν τη ζωή τους στον άνισο αγώνα της ΕΟΚΑ εναντίον των Άγγλων, όπως για παράδειγμα ο Ανδρέας Κάρυος, ο Φώτης Πίττας. ο Ηλίας Παπακυρικού, ο Χρήστος Σαμαράς, ο Παναγιώτης Τουμάζου, ο Πρόδρομος Ξενοφώντος, ο Γιώργος Χριστοφόρου και άλλοι αμέτρητοι άγνωστοι ήρωες που τα ονόματά τους δε μάθαμε ποτέ.
Πολλά επίσης παλικάρια του Γ. Γρίβα συνελήφθησαν και καταδικάσθηκαν αμετάκλητα σε θάνατο δι απαγχονισμσύ: Μιχαήλ Καραολής 22 ετών, Ανδρέας Δημητρίου 23 ετών, Ανδρέας Ζάκος 24 ετών, Χαρίλαος Μιχαήλ 23 ετών, Ιάκωβος Πατάτσος 22 ετών, Ανδρέας Παναγίδης 25 ετών, Μιχάλης Κουτσάρτας 25 ετών, Στέλιος Μαυρομάτης 23 ετών, Ευαγόρας Παλληκαρίδης 18 ετών.
Ο Απελευθερωτικός αγώνας τερματίστηκε μετά τη συμφωνία της Ζυρίχης με βάση την οποία δημιουργείται η ανεξάρτητη Δημοκρατία της Κύπρου.
Στις 9 Μαρτίου 1959 ο Διγενής κυκλοφόρησε προκήρυξη με την οποία διέταξε ΚΑΤΑΠΑΥΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ και στις 13 Μαρτίου απηύθυνε προς τους «ΓΕΝΝΑΙΟΥΣ ΜΑΧΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ» και την ΑΛΚΙΜΟΝ ΝΕΟΛΑΙΑΝ ΕΟΚΑ (ΑΝΕ)» αποχαιρετιστήριες πατριωτικές επιστολές.
Επέστρεψε στην Αθήνα στις 17 Μαρτίου 1959 και την επόμενη μέρα η Ελληνική Βουλή τον ανακήρυξε ομόφωνα μηδέ των κομμουνιστών βουλευτών εξαιρουμένων, ΑΞΙΟΝ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ.
Αιωνία σας η μνήμη αγνοί Κύπριοι πατριώτες που θυσιαστήκατε στη μαρτυρική Κύπρο για την Ελευθερία, αίσχος σε σας «πεπολιτισμένοι» απόγονοι της γηραιάς Αλβιόνας που σκοτώνατε αμούστακα παιδιά για να διατηρείτε τον τίτλο του «Δυνάστη των Λαών» Λευκών, Μαύρων, Ερυθρόδερμων και Κίτρινων.
Το άρθρο αυτό αφιερώνεται στη μνήμη του Κύπριου Ήρωα της ΕΟΚΑ ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ, το μνημόσυνο του οποίου γίνεται κάθε χρόνο στο χωριό Αυξέντιο Ξάνθης.
ID
Γράφει ο κος Νικόλαος Φωτιάδης, Αντιστράτηγος ε.α, Επίτιμος Υποδιοικητής Δ ΣΣ, τ. Πρόεδρος Ενώσεως Αποστράτων Νομού Ξάνθης.
