Τα κάστρα αποτελούν για την Ελλάδα ένα σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο. Κτίσθηκαν κυρίως για να εξυπηρετήσουν αμυντικούς σκοπούς, γι αυτό βρίσκονται σε αξιόλογες γεωγραφικές θέσεις.
Η ανάγκη φρούρησης και άμυνας των οικισμών οδήγησε στην κατασκευή οχυρώσεων, ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Ακροπόλεις ή κάστρα κατασκευάζονταν ανάλογα με τις απαιτήσεις και τα ιστορικά δεδομένα κάθε εποχής.
Η Ξάνθη, είναι ένας Νομός της Ελλάδας, ο οποίος δεν είναι γνωστός για τα κάστρα που διαθέτει. Και όμως. Στο Νομό Ξάνθης βρίσκονται πάνω από 15 κάστρα, άλλα καλοδιατηρημένα και άλλα σε όχι καλή κατάσταση, αφού οι αιώνες και οι ανθρώπινες πράξεις, τα κακοποίησαν βάναυσα.
Η «XN» συναντήθηκε με τον κ. Νίκο Μερκούρη, ο οποίος είναι ένας από τους λίγους ανθρώπους της Ξάνθης, ο οποίος ασχολήθηκε ως χόμπι με τα κάστρα του Νομού Ξάνθης, καταγράφοντάς τα, αλλά μαθαίνοντας συγχρόνως και την ιστορία του τόπου μας. Ο κ. Μερκούρης είναι ένας ιστοριολάτρης, αν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η λέξη, με μεράκι να μαθαίνει τα κάστρα και τα φρούρια της περιοχής.
Όπως ο ίδιος μας λέει, κάστρα ή φρουριακοί περίβολοι, αλλά και φρούρια υπάρχουν σχεδόν σε κάθε χωριό, κυρίως της ορεινής Ξάνθης.
Αερικό, Πασχαλιά, Μυρτούσα, Χαλέπι, Γλαύκη, Εχίνος, Σάτρες, Κιμμέρια, Λευκόπετρα και Φίλια, είναι κάποια από τα χωριά, στα οποία βρίσκονται μεσαιωνικά κάστρα, χτισμένα από τον Ιουστινιανό, ενώ η καταγραφή αυτών πραγματοποιήθηκε από τον Ιστορικό Προκόπιο.
Το μεγαλύτερο κάστρο στην περιοχή μας είναι αυτό της Ξανθίππης, στη θέση «Άγιος Ταξιάρχης» της Ξάνθης, του οποίου σώζονται τα ερείπια του «Καλέ», κάστρου της εποχής των Παλαιολόγων. Ένας τοπικός θρύλος αναφέρει πως τελευταία Βασίλισσά του ήταν η Ξανθίππη Παλαιολογίνα, της οποίας το Κάστρο πολιόρκησε ο Σουλτάνος σαν κυρίεψε την Ξάνθη. Η Βασίλισσα του είπε να γράψει πάνω σε μια λίρα «Κωνσταντίνος», το όνομα του ανδρός της, αν ήθελε το Κάστρο. Εκείνος το έγραψε, μα αυτή αντί να του το παραδώσει, έπεσε και σκοτώθηκε. Από τότε, οι λίρες λέγονται «Κωνσταντινάτα».
Το βυζαντινό κάστρο της Ξάνθειας, βρίσκεται στα βόρεια της σημερινής πόλης, επάνω στην κορυφή του λόφου και έλεγχε ουσιαστικά τη δίοδο προς την ενδοχώρα και την εύφορη κοιλάδα του Νέστου. Μάλιστα, σώζονται ακόμη πολλά τμήματα των τειχών, πύργοι, τοξωτές πυλίδες και θολωτές στέρνες.
Ο κ. Μερκούρης καταβάλλει μια προσπάθεια ανάδειξης των κάστρων της Ξάνθης, με σκοπό τη γνωστοποίηση αυτών στο ευρύ κοινό.
Νίκος Βιδάλης
