Γράφει ο Νικόλαος Φωτιάδης*
Οι Στρατιωτικές παρεμβάσεις στην πολιτική ζωή της Πατρίδας μας (Επαναστάσεις- κινήματα- πραξικοπήματα- στάσεις- ανταρσίες, βλέπε Λεξικό Μπαμπινιώτη) ήταν κάτι συνηθισμένο από την εποχή που η «Ψωροκώσταινα» απέκτησε την ανεξαρτησία της, μέχρι προ τριακονταετίας, για λόγους ποικίλους που δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε.
Μετά τον ατυχή (για να μη χρησιμοποιήσω άλλη χειρότερη έκφραση) Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, τα μικρά στελέχη του Ελληνικού Στρατού, αισθανόμενα Εθνική ταπείνωση και βιώνοντας καθημερινά την διάλυση του Στρατού και τη διαφθορά του πολιτικού βίου (και τότε όπως και σε άλλες εποχές υπήρχαν διεφθαρμένοι, υποτελείς σε ξένα συμφέροντα, κιοτήδες, Νενέκηδες) σχημάτισαν μικρές ομάδες και μελετούσαν τρόπους αλλαγής νοοτροπίας, βελτιώσεις της πολιτικής ζωής του τόπου και κυρίως ενισχύσεως του Στρατού.
Τον Οκτώβριο του 1908, μετά την απόφαση τερματισμού του Μακεδονικού Αγώνα (11- 7- 1908) και την Επανάσταση των Νεότουρκων, ο σχηματισμός ομάδων από χαμηλόβαθμα στελέχη του Στρατού επεκτάθηκε.
Μετά την δημιουργία μιας μικρής ομάδας Υπολοχαγών, στην οποία ανήκε και ο Θεόδωρος Πάγκαλος (παππούς του πρώην Υπουργού του ΠΑΣΟΚ). εμφανίστηκε μια άλλη ομάδα με επικεφαλής τον Λοχαγό(ΠΖ) Γεώργιο Καραϊσκάκη (εγγονό του ήρωα της Επαναστάσεως του 21) και Βουλευτή Καρδίτσας. Στα τέλη του 1909 σχηματίστηκε και Τρίτη συνωμοτική ομάδα αποτελούμενη από δεκαεπτά Υπολοχαγούς, με αρχηγό τον Κρητικό Ίλαρχο Επαμεινώνδα Ζημβρακάκη. Τέλος ένας τέταρτος πυρήνας δημιουργήθηκε από ανώτερους Αξιωματικούς, οι οποίοι υποκινήθηκαν από τους Συνταγματάρχες Παναγιώτη Δαγκλή και Λεωνίδα Παρασκευόπουλο. Ο Διάδοχος του Θρόνου Κωνσταντίνος πρόλαβε την εκδήλωση ενέργειας των υποψηφίων κινηματιών και έκλεισε σε «κατ οίκον περιορισμόν» τον Συνταγματάρχη Δαγκλή. Στα τέλη Ιουνίου, οι ομάδες των Υπολοχαγών και Λοχαγών συγχωνεύτηκαν και εξέλεξαν δεκαπενταμελή Διοικούσα Επιτροπή του «Στρατιωτικού Συνδέσμου».
Η δραστηριότητα του Συνδέσμου έγινε γνωστή στο παλάτι, επήλθε συμφωνία με τον διευθυντή της Αθηναϊκής εφημερίδας «ΧΡΟΝΟΣ», τον Κώστα Χαιρόπουλο για την χρησιμοποίηση του εντύπου για προβολή των φλεγόντων ζητημάτων (ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης και της παιδείας και κατάργηση της συναλλαγής στο δημόσιο βίο).
Μέλος του Στρατιωτικού Συνδέσμου ήταν και ο νεαρός τότε Νικόλαος Πλαστήρας, Αξιωματικός ο οποίος διέπρεψε στα πεδία των μαχών και την πολιτική αργότερα.(Βαλκανικοί Πόλεμοι, Εκστρατεία στην Ουκρανία, Α Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρά Ασία) και κυβέρνησε με εντιμότητα την Ελλάδα επί πολλά έτη.
Στις 4 Ιουλίου του 1909 η Κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη, η οποία διαδέχθηκε την Κυβέρνηση Γεωργίου Θεοτόκη, προσπάθησε να αποτρέψει ενέργειες επικίνδυνες για την ομαλή εξέλιξη των πολιτικών πραγμάτων. Οι διαπραγματεύσεις αυτές διεκόπησαν στα 12 Αυγούστου και δύο μέρες αργότερα, την νύχτα 14 προς 15 Αυγούστου συγκεντρώθηκαν στο Γουδί 250 Αξιωματικοί και 2.000 οπλίτες κατά τ
ον Αλ. Μαζαράκη ή 449 Αξιωματικοί και 2546 οπλίτες κατά τον Ασπρέα καθώς και χωροφύλακες και πολίτες για να υποστηρίξουν το πρόγραμμα του «Στρατιωτικού Συνδέσμου».
Επικεφαλής της Επαναστάσεως ήταν ο Συνταγματάρχης Πυροβολικού Νικόλαος Ζορμπάς (αντιπαθούσε τον Διάδοχο Κωνσταντίνο που σκοπίμως τον παρέλειπε από τις προαγωγές), ο οποίος διακήρυξε ότι : «Τα αίτια τα προκαλέσαντα την Επανάστασιν ήσαν κυρίως τα εξής: η βουλευτοκρατία και η συναλλαγή, η οικονομική δυσπραγία ένεκα της πλημμελούς φορολογίας επιβαρυνούσης κυρίως τας λαϊκάς τάξεις, η κακή απονομή της δικαιοσύνης και η έλλειψις δημόσιας ασφαλείας, ο ατυχής πόλεμος του 1897, το Κρητικόν ζήτημα και το απαράσκευον του Κράτους προς οποιανδήποτε πολεμική δράση».
Το πρόγραμμα του Συνδέσμου δημοσιεύτηκε στις Αθηναϊκές εφημερίδες στις 15 Αυγούστου και μεταξύ άλλων απαιτούσε όπως «ο Διάδοχος του θρόνου και οι Πρίγκιπες απόσχωσι της ενεργού και διοικητικής εν τω Στρατώ υπηρεσίας».
Η Κυβέρνηση Ράλλη αιφνιδιάστηκε από την Επανάσταση στο Γουδί και παραιτήθηκε. Η Κυβέρνηση Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, που ορκίστηκε στις 17 Αυγούστου, αποδέχτηκε μερικά από τα αιτήματα του Συνδέσμου σχετικά με την επαναφορά στο Στρατό Αξιωματικών που είχαν διωχθεί και την απομάκρυνση από τη διοίκηση του Στρατού του Διαδόχου Κωνσταντίνου.
Η Κυβέρνηση Μαυρομιχάλη παραιτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 1910 και την Πρωθυπουργία ανέλαβε ο Στέφανος Δραγούμης, ο οποίος αποδέχθηκε τους όρους του Συνδέσμου. Στο μεταξύ είχε φθάσει στην Αθήνα από την Κρήτη (28 Δεκεμβρίου 1909) ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος ήταν ενήμερος για την εκδήλωση της Επαναστάσεως από τους Αξιωματικούς και από έτους αρθρογραφούσε με ψευδώνυμο, ως Πολιτικός Σύμβουλος του Συνδέσμου μετά από συνεννόηση με τον Λοχαγό Σάρρο και από τον Οκτώβριο του 1910 υπήρξε η κυρίαρχη προσωπικότητα στην Ελληνική πολιτική ζωή, με την παρέμβαση του Υπολοχαγού Κονταράτου.
Στην Επανάσταση έλαβαν μέρος μεταξύ άλλων και οι Υπαξιωματικοί Ν.Πλαστήρας και Γ. Κονδύλης , οι Ανθυπολοχαγοί Μ. Πάσσαρης, Σ. Ψύχας, Β. Πανάς, Ε. Κατσούλης, Γ. Φαληρέας Δ. Καθενιώτης, Π. Γεωργακόπουλος , ο Υπολοχαγός Χ. Χατζημιχάλης , οι Λοχαγοί Κ. Σάρρος και Γ. Καραϊσκάκης.
Το Γουδί, μια συνοικία της Αθήνας στην ακραία βορειοανατολική περιοχή του Δήμου Ζωγράφου, έγινε γνωστό από τρία κυρίως γεγονότα. Από την Επανάσταση του 1909, από την εκτέλεση στις 15 Νοεμβρίου 1922 των πολιτικών Δ. Γούναρη, Π. Πρωτοπαπαδάκη, Μ. Στράτου, Ν. Θεοτόκη, Γ. Μπαλτατζή και του Στρατηγού Γ Χατζηανέστη για «εσχάτη προδοσία» υπευθύνων για τη Μικρασιατική Καταστροφή και από την εγκατάσταση μέχρι το 1974 του Κέντρου Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων στο οποίο τη νύχτα της 21 ης Απριλίου οδηγήθηκαν οι συλληφθέντες Πολιτικοί (Παπανδρέου ,Κανελλόπουλος ,Μητσοτάκης, Παπαληγούρας, Ράλλης και άλλοι).
*Αντγος Ε.Α.
Επίτιμος Υδκτής Δ ΣΣ
τ. Πρόεδρος Ενώσεως Απόστρατων Αξιωματικών Νομού Ξάνθης
