Γράφει ο Νικόλαος Φωτιάδης*
Συμπληρώθηκαν φέτος εξήντα τέσσερα (64) χρόνια από τότε, όπου επί 33 μέρες το ΕΑΜ- και ο ΕΛΑΣ αιματοκύλησαν την Αθήνα ( 3 Δεκεμβρίου 1944) και τελικά υπογράφηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1945 μετά τα «Δεκεμβριανά», στο ομώνυμο προάστιο των Αθηνών την Βάρκιζα, η περίφημη «Συμφωνία» τερματισμού της ένοπλης σύγκρουσης.
Της ένοπλης σύγκρουσης που Έλληνες και ξένοι απεκάλεσαν «προσπάθεια βιαίας καταλήψεως της εξουσίας την περίοδο της Κυβερνήσεως του Γεωργίου Παπανδρέου» και οι Κομμουνισταί ονόμασαν «Ηρωική αντίσταση του λαού».
ΤΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ
Η Κυβέρνηση της «Εθνικής Ενώσεως» του Γεωργίου Παπανδρέου εκλονίζετο (στην Κυβέρνηση υπήρχαν στελέχη από όλα τα κόμματα), με την στάση των Yπουργών της Άκρας Αριστεράς Σβώλου, Τσιριμώκου και Ζεύγου, οι οποίοι μέχρι το απόγευμα της Δευτέρας 27 Δεκεμβρίου 1944 ήταν σύμφωνοι για την αποστράτευση των ανταρτικών ομάδων προς «αποτροπή εμφυλίου πολέμου», ενώ την επομένη ημέρα ο Υπουργός Ζεύγος και την μεθεπομένη ο Αλ. Σβώλος δεν απεδέχοντο την συμφωνία.
Το απόγευμα της Κυριακής 3 Δεκεμβρίου ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου απηύθυνε ραδιοφωνικώς «διάγγελμα» προς το έθνος, ομολογώντας την διάσπαση της Εθνικής Ενώσεως για την οποία υπεύθυνη ήταν η Άκρα Αριστεροί. Είπε ο «Γέρος της Δημοκρατίας»: «Ολοψύχως η ευθύνη, ενώπιον της Ιστορίας και ενώπιον του Έθνους, βαρύνει την ηγεσίαν, της Άκρας Αριστεράς…..νέοι της Ελλάδος, ευγενείς και γενναίου μαχητές Των Εθνικών μας αγώνων….είναι δυνατόν να πλήξετε την Πατρίδα εις την καρδίαν; Όχι Νέοι της Ελλάδας, μέλη του ΕΑΜ. Δεν ημπορείτε να στρέψετε τα όπλα εναντίον της Πατρίδος»…
Δυστυχώς τα όπλα στράφηκαν εναντίον της Πατρίδος, και από τις 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι την κατάπαυση των εχθροπραξιών και την δραματική ανακωχή κατόπιν συμφωνίας του Στρατηγού Σκόμπυ και της ηγεσίας του ΕΑΜ συνολικά άνω των 65.000 , Έλληνες και Ελληνίδες έχασαν την ζωή τους και 46.800 απήχθηκαν ως όμηροι.
Ο Στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας μετά τη παραίτηση του Γ. Παπανδρέου στις 31 Δεκεμβρίου, σχημάτισε κυβέρνησης στις 3 Ιανουαρίου τους 1945 , την οποία όρκισε ο Αντιβασιλεύς Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός. Ο Ν. Πλαστήρας κρίθηκε ως ο καταλληλότερος για την καταστολή του κινήματος επειδή είχε παλαιές συναδελφικές σχέσεις με πολλούς Αξιωματικούς του ΕΛΑΣ που προέρχονταν από τον Ελληνικό Στρατό, ήταν έντονη η συμπάθεια στο πρόσωπο του παλιού «Αρχηγού της Επαναστάσεως» από τον προσφυγικό κόσμο της πρωτεύουσας, η δε στρατιωτική του ιδιότητα, σε σχέση με τους άλλους πολιτικούς των κομμάτων δημιουργούσε ένα αίσθημα εμπιστοσύνης.
ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ- ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΒΑΡΚΙΖΑ
Στις 3 Φεβρουαρίου 1945 έφθασε στην Αθήνα από τα Τρίκαλα (πρωτεύουσα του ΕΑΜΙΚΟΥ Κράτους) αντιπροσωπεία εκ των Γ. Σιάντου, Δ. Παρτσαλίδη και Η. Τσιριμώκου, η οποία άρχισε της διαπραγματεύσεις στην έπαυλη Κανελλοπούλου, μακράν των Αθηνών στην Βάρκιζα, λόγω του αναβρασμού των αντιφρονούντων στην Αθήνα.
Την Ελληνική Κυβέρνηση αντιπροσώπευσαν οι:
Ιωάννης Σοφιανόπουλος Υπουργός Εξωτερικών Περικλής Ράλλης Υπουργός Εσωτερικών και Ιωάννης Μακρότπουλος Υπουργός Γεωργίας.
Η «Συμφωνία» περιελάμβανε εννέα άρθρα, με το πρώτο από τα οποία η Κυβέρνηση αναλάμβανε να εξασφαλίσει «τας απανταχού καθιερωμένας δημοκρατικάς αρχάς, την ελευθέραν εκδήλωσιν των πολιτικών φρονημάτων των πολιτών» καθώς και «την απρόσκοπτον λειτουργίαν των ατομικών ελευθεριών ως του συνέρχεσθαι, τον συνεταιρίζεσθαι και τις δια του τύπου εκφράσεις των στοχασμών «όπως επίσης τας συνδικαλιστικάς ελευθερίας».
Τα επόμενα άρθρα αναφέρονταν στην άρση του Στρατιωτικού Νόμου, στην αμνηστία των πολιτικών αδικημάτων στην απελευθέρωση των ομήρων, στην συγκρότηση του Εθνικού Στρατού στην αποστράτευση του ΕΛΑΣ και της Εθνικής Πολιτοφυλακής στην εκκαθάριση του Κρατικού μηχανισμού και των Σωμάτων Ασφαλείας. Στο τελευταίο άρθρο ορίζονταν ότι « εντός του τρέχοντος έτους (1945) θα διεξαχθεί εν πάση ελευθερία δημοψήφισμα δια το πολιτειακόν ζήτημα».
Λέγεται ότι:
Α. Την συμφωνία επιθυμούσε η Μόσχα «το τηλεγράφημα του Παππού (Δημητρώφ) ήταν καθαρό. Η διεθνής κατάσταση δεν ήταν υπέρ της δικής μας υπόθεσης. Άρα φροντίστε να βρείτε πολιτικά μέσα για να σταματήσει ο πόλεμος εκεί πέρα» λέει ο Κομμουνιστής Ιωαννίδης στις «Αναμνήσεις» του .(Βιβλίο Λαζαρίδη σελίδα 117).
Β. Ο Θανάσης Κλάρας (Άρης Βελουχιώτης) δεν επιθυμούσε την «Συμφωνία» της Βάρκιζας και αρνήθηκε να υπογράψει , όμως μετά την επιστροφή του Στρατηγού Σαράφη από την Αθήνα στα Τρίκαλα και την συνάντησή του με τον Βελουχιώτη, υπέγραψε όπως και ο Σαράφης και εκδόθηκε διαταγή που καθόριζε την έναρξη της αποστράτευσης στις 15 Φεβρουαρίου. (Βιβλίο Σαράφη σελίδες 15- 16).
Γ. Δεν παρέδωσαν οι ΕΛΑΣΙΤΕΣ το καλύτερο(ποιοτικά) και περισσότερο (αριθμητικά) οπλισμό, αλλά τον απέκρυψαν σε σπηλιές και άλλες απρόσιτες ορεινές περιοχές για την διεξαγωγής του «τρίτου γύρου».
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Α. Ο «Γέρος της Δημοκρατίας» Γεώργιος Παπανδρέου, προ της παραιτήσεώς του το απόγευμα του Σαββάτου 30 Δεκεμβρίου 1944, στην τελευταία συνεδρίαση του Υπουργικού συμβουλίου σε μια ιστορική επισκόπηση του κυβερνητικού έργου είπε: «Με βαθείαν θλίψην απευθύνομαι σήμερον προς το Έθνος…..Διότι, δυστυχώς, η Εθνική μας Ένωσις έχει πλέον διασπασθή»
«……..Ολόκληρος η ευθύνη, ενώπιον της Ιστορίας και ενώπιον του Έθνους, βαρύνει την ηγεσίας της Άκρας Αριστεράς».(βιβλίο του σελ.178,181).
Β Ο Υπουργός Εξωτερικών της Κυβερνήσεως Νικ. Πλαστήρα Ιωάννης Σοφιανόπουλος , μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, σε μια δραματική αποστροφή του λόγου του είπε: «Αυτή είναι η παλιά κατάρα των Ελλήνων. Εκείνοι που καλλιεργούσαν τον φθόνο προετοίμαζαν την δική τους καταστροφή και αυτός είναι ο λόγος που είναι υποταγμένοι στους ξένους».
Γ. Ο Ηλίας Τσιριμώκος, μέλος της ΕΑΜΙΚΗΣ αντιπροσωπείας, σε μια μελέτη του σχετικά με τα γεγονότα της Κομμουνιστικής ανταρσίας (1944-45) έγραψε: «Δυστυχώς τα Δεκεμβριανά δεν υπήρξαν μόνο το οικτρό τέλος μιας εποχής. Υπήρξαν και η πανάθλια αρχή μιας άλλης (εννοώντας σαφώς την περίοδο 1946- 49)».
Δ. Ο Δ. Παρτσαλίδης (Γεν .Γραμματέας του ΕΑΜ κατά την κατοχή) και μέλος του πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ είπε: «…..Το Κ.Κ.Ε. έπρεπε να αρνηθεί από τον Λίβανο κάθε επαφή και συνεργασία με του Άγγλους και την δεξιά, που ξέρουμε ότι απέβλεπε στην δέσμευση και τον έλεγχο του Ε.Α.Μ./Ε.Λ.Α.Σ. Από εκεί και πέρα…..θα συνέχιζε ο Ε.Λ.Α.Σ. τον πόλεμο κατά των Άγγλων αν επιχειρούσαν απόβαση και γενική στρατιωτική επέμβαση στην Ελλάδα. Λάθος ήταν η συμφωνία της Βάρκιζας. Δεν έπρεπε να παραδώσουμε τα όπλα (χωρίς αμνηστία).Μπορούμε να πολεμήσουμε και έξω από την Αθήνα».
Ε. Ο καταδικασθείς σε θάνατο μαζί με τον Μπελογιάννη Κομμουνιστής Τάκης Λαζαρίδης γράφει στην σελίδα 115 του βιβλίου του για την Βάρκιζα: «Τα βρετανικά στρατεύματα βρίσκονται στην Ελλάδα για στρατιωτικούς λόγους. Τη σύγκρουση των Άγγλων και των δυνάμεων του ΕΛΑΣ τη θεωρούμε ως ατυχή σύγκρουση που πέρασε καθ ξεχαστεί. Μα αν οι σύμμαχοι απεφάσισαν να διατηρήσουν εδώ αγγλικό στρατό, εμείς λέμε ότι αυτό είναι το συμφέρον και της Ελλάδας».
ΣΤ. Ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης στις 31 Δεκεμβρίου 2003 δήλωσε: «Κλαίω τους νέους που δεν ξέρουν ιστορία». (εφημερίδα ΚΕΡΔΟΣ)
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
Α. Η Απελευθέρωσις της Ελλάδος. Γεωργίου Παπανδρέου «ΑΛΦΑ» 1945
Β. Ο ΕΛΑΣ και η Εξουσία Γρηγόρη Φαράκου «Ελληνικά Γράμματα».
Γ. Μετά την Βάρκιζα Στέφανου Σαράφη Επικαιρότητα 1979
Δ. Από την Βάρκιζα στον Εμφύλιο Κώστα Καραγιώργη «Διάλογος» 1977
Ε. Ευτυχώς Ηττηθήκαμε Σύντροφοι. Τάκη Λαζαρίδη «Πελασγός» 2003.
ΣΤ .Εγκυκλοπαίδεια «ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ»
Ζ. Εφημερίδα «ΕΘΝΙΚΗ ΗΧΩ» Φεβρουαρίου 2005.
*Αντγος Ε.Α.
